Samling
Naalakkersuisunut apeqqut: Kalaallit Nunaannut suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu Inatsisartut inatsisaat allanngortissallugu Naalakkersuisut pilersaaruteqarpat? Taamaassimassappat allannguutissatut siunnersuutit suut Inatsisartut naatsorsuutigisinnaavaat?
(Atassutip Inatsisartunut ilaasortaatitai: Augusta Salling, Ellen Christoffersen, Jensine Berthelsen, Finn Karlsen aamma Jakob Sivertsen)
Akissuteqaat
(Inuussutissarsiornermut, Nunalerinermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq)
Atassutip Inatsisartunut ilaasortaatitai taamatut apeqquteqarmata nuannaarutigaara, sulisussat nunatsinneersut inatsisikkut maannakkut sutigut eqqarsaatigineqarnersut, sulisussanik tikisitanik pisariaqartitsinerup killilersimaarnissaa pillugu Naalakkersuisut qanoq pilersaaruteqarnersut kiisalu suliassaqarfimmi inatsimmut ataatsimut isigalugu Naalakkersuisut qanoq isumaliuuteqarnersut oqaluttuarinissaannut periarfissimmannga.
Suliassaqarfik Kalaallit Nunaannut suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu Inatsisartut inatsisaatigut nr. 27-kkut, 30. oktober 1992-imeersukkut malittarisassiuunneqarsimavoq, taassuma siunertaraa kalaallit nunaqavissut suliffissarsiortarnermi salliutinneqarnissaasa qulakkeerneqarnissaa.
Atassutip Inatsisartunut ilaasortaatitai aperipput atorfiit inatsimmi eqqartorneqartut ullumikkut sulisinnaasut ilinniarsimasaannut naapertuunnersut.
Inatsit siunertarisatut atorneqassappat atorfiit inatsimmi pineqartunut ilaatinneqartut sulisinnaasutut neqeroorutigineqarsinnaasuiit sulisussatullu pissarsiariumaneqartunut naleqquttunngorlugit toqqarneqartariaqarput. Kalaallimik atorfinitsitsinerup iluaqutissartai piginnaasassat pisariaqartinneqartut taassuma pigippagit nalornissutigineqassanngillat.
Sulisussanik, sulinikkut ilinniagaqarnikkut inuttullu piginnaasanik pigisalinnik kalaallit sulisinnaasut akornanni pigineqanngitsunik suliffeqarfiit ujartuileraangata ajornartorsiut pinngortarpoq.
Pisuni taamaattuni sulisussanik piukkunnaatilinnik tikisitsinissaq Kalaallit Nunaanni ajornanngilaq.
Atassutip ilaasortaatitai aammattaaq aperipput piumasaqaatit nunaqavissutut imminut taasinnaanissamut tunngasut ullumikkut pissutsinut naapertuunnersut. Ajornartorsiut taanna Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitat isumaliutissiissutimini sammisimavaa.
Issuaavunga :
”Kalaallit Nunaata namminersortup suli silarsuarmioqatigiinnut akulerunnerulerfiata nalaani suliartortut pillugit sukanganerusumik inatsiseqarnissaa suleqatigiissitap tulluartuutinngilaa.
Suleqatigiissitap kaammattuutigaa Kalaallit Nunaannut suliartortunik killilersimaarineq atorunnaarsinneqassasoq suliniummillu marloqiusaasumik taarserneqassasoq, tassa illuatungaani avataaneersut akulerutsinneqarnissaat ilungersuunneqarnerulissasoq illuatungaanilu sulisinnaasut nunaqavissut siunertaqarnerusumik piginnaanngorsarneqassasut.
Suleqatigiissitap pingaartippaa atorfinitsitsinermi atugassarititaasuni avataaneersut avinneqartassasut nunami maani sivisunerusumik, immaqalu inuunermik sinnera najugaqartussatut naatsorsuutigineqarsinnaasunut aammalu qaammataaluinnarni ukiualuinnarniluunniit maaniissangatinneqartunut. Kalaallit eqqarsartaasiat oqaasiilu qitiutillugit suliffeqarfinnik ineriartortitsinermi pisortat sallersaasariaqarput. Tamanna qularnaarneqassaaq pisortat suliffeqarfiutaanni tikisitanik akulerutsitsiniarnikkut suliniuteqarneq aqqutigalugu.
Sulisinnaasut nunatsinniittut piginnaanngorsarnissaannik anguniakkap imarissavaa inuusuttut ilinniagaqarnissaannik neqeroorut aamma suliffeqalissutaasinnaasumik ilinniarnerit kiisalu inuit sulisinnaasut allat akornanni nangittumik ilinniartitsinerit.
Suleqatigiissitap pisariaqarsoraa naalakkersuisut oqartussaasullu allat nunami maani suliffinnut aalajangersimasunut sulisussanik ilinniarsimasunik pisariaqartitsineq pillugu misissuisitsissasut. Assersuutigalugu meeqqat atuarfiini ilinniartitsisut aamma nakorsat/kigutit nakorsaat.” Issuaaneq naavoq.
Anguniagassaq pingaarutilik alla aamma tassaavoq nunatsinni sulisinnaasut ima ilinniartinneqassasut qaqugukkulluunniit nuttarsinnaallutik aammalu Nunani avannarlerni sulisinnaasunut allanut unammillersinnaallutik. Sulisinnaasut Nunani Avannarlerni pituttorneqaratik nuttarsinnaanerat attatiinnarneqassaaq, aammalu kalaallit sulisinnaasut Nunani Avannarlerni tamani aamma sulinissamut periarfissaat tapersersorneqassapput.
Inatsisip atortinneqarnera atortinneqarneratalu nakkutigineqarnera eqqarsaatigalugit kommunini suliffissarsiuussisarfiit qinnuteqaatinik nalunaarsuisuupput akuersissutinillu tunniussisartuullutik kiisalu sulisussat atorfinittarnerannik atorfeqarunnaartarnerannillu nalunaarutiginnittartuullutik.
Aammattaaq suliffissarsiuussisarfiit suliffeqarnermik ilisimasatik aallaavigalugit aammalu pisortat ingerlatsiviisa allat suleqatiginerisigut nakkutigisassaraat inatsimmi aalajangersakkat malinneqarnersut.
Taamaalillutik kommunit nakkutilliisussaatitaapput.
Inatsisip atuunneratigut paasissutissat pissarsiarineqartartut ataqatigiissaarneqartarnersut, taamaalillunilu sumiiffinni ataasiakkaani sulisussanik pisariaqartitsineq pillugu ilisimasat imaaliallaannaq qularnaarneqarsinnaanerat pillugu apeqqummut atatillugu paasissutissat taakku najukkani kommunit inuussutissarsiutinik ingerlataqartunik suleqateqarnerannut ilaatinneqassapput.
.
Suliffeqarnermi illuatungiliuttut pisortallu ingerlatsiviisa akornanni suleqatigiinnerup taassuma qulakkiissavaa sulisussat ineriartortinneqarnissaannut suliniutinik pilersitsisoqarnissaa, siunissaq qaninnerusoq ungasinnerusorlu isigalugit inuussutissarsiutinik ingerlataqartut aammalu kommunit inuussutissarsiutinik ineriartortitsinissamut periarfissaannut naleqqussakkanik.
Inuussutissarsiutit ilinniartitaanerillu pillugit kommunit ilitsersuinerisa kiisalu suliffinnik innersuussisarnerisa inerneri Suliffeqarnermi innersuussisarneq il.il. pillugit Inatsisartut peqqussutaat nutaaq nr. 10, 18. december 2003-meersoq naapertorlugu Naalakkersuisunut nalunaarutigineqartassapput, tamatumalu kingorna suliffeqarnermi naalakkersuinikkut ingerlatsinermi suliniutinik ingerlaavartumik Naalakkersuisut naliliisarnerminni paasissutissat taakku atussavaat.
Naggataatigut Atassut aperivoq Kalaallit Nunaannut suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu inatsisip allanngortinnissaa pisariaqarnersoq.
Soorngunami misilittakkat pisariaqartitallu inatsisip suliarineqarnerani pigineqartut inatsimmi tunngavigineqarput. Taamaattumik Naalakkersuisut apeqqut taanna maanna misissorpaat, tassunga ilanngullugu assersuutigalugu inatsit Den Europæiske Menneskerettighedskonventionimut aammalu Nunat Avannarliit Suleqatigiinnissamut isumaqatigiissutaannut akerliunersoq misissorlugu. Tassani aamma tikkuassavara Nunat Avannarliit Suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutaat kalaallit sulisussat unammillersinnaanerannut aamma atorluarnerunerusariaqarmat.
Maanna misissuinerit ukiup tulliata iluani naammassineqartussat inerneri Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitat suliassaqarfimmi tassani kaammattuutaat naapertorlugit inatsisip iluarsineqarnissaa pillugu Naalakkersuisut naliliineranni tunngavigineqassapput.
Neriuppunga apeqqutit taamaalillutik naammaginartumik akineqartut.
Naalakkersuisunut apeqqut: Kalaallit Nunaannut suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu Inatsisartut inatsisaat allanngortissallugu Naalakkersuisut pilersaaruteqarpat? Taamaassimassappat allannguutissatut siunnersuutit suut Inatsisartut naatsorsuutigisinnaavaat?
(Atassutip Inatsisartunut ilaasortaatitai: Augusta Salling, Ellen Christoffersen, Jensine Berthelsen, Finn Karlsen aamma Jakob Sivertsen)
Akissuteqaat
(Inuussutissarsiornermut, Nunalerinermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq)
Atassutip Inatsisartunut ilaasortaatitai taamatut apeqquteqarmata nuannaarutigaara, sulisussat nunatsinneersut inatsisikkut maannakkut sutigut eqqarsaatigineqarnersut, sulisussanik tikisitanik pisariaqartitsinerup killilersimaarnissaa pillugu Naalakkersuisut qanoq pilersaaruteqarnersut kiisalu suliassaqarfimmi inatsimmut ataatsimut isigalugu Naalakkersuisut qanoq isumaliuuteqarnersut oqaluttuarinissaannut periarfissimmannga.
Suliassaqarfik Kalaallit Nunaannut suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu Inatsisartut inatsisaatigut nr. 27-kkut, 30. oktober 1992-imeersukkut malittarisassiuunneqarsimavoq, taassuma siunertaraa kalaallit nunaqavissut suliffissarsiortarnermi salliutinneqarnissaasa qulakkeerneqarnissaa.
Atassutip Inatsisartunut ilaasortaatitai aperipput atorfiit inatsimmi eqqartorneqartut ullumikkut sulisinnaasut ilinniarsimasaannut naapertuunnersut.
Inatsit siunertarisatut atorneqassappat atorfiit inatsimmi pineqartunut ilaatinneqartut sulisinnaasutut neqeroorutigineqarsinnaasuiit sulisussatullu pissarsiariumaneqartunut naleqquttunngorlugit toqqarneqartariaqarput. Kalaallimik atorfinitsitsinerup iluaqutissartai piginnaasassat pisariaqartinneqartut taassuma pigippagit nalornissutigineqassanngillat.
Sulisussanik, sulinikkut ilinniagaqarnikkut inuttullu piginnaasanik pigisalinnik kalaallit sulisinnaasut akornanni pigineqanngitsunik suliffeqarfiit ujartuileraangata ajornartorsiut pinngortarpoq.
Pisuni taamaattuni sulisussanik piukkunnaatilinnik tikisitsinissaq Kalaallit Nunaanni ajornanngilaq.
Atassutip ilaasortaatitai aammattaaq aperipput piumasaqaatit nunaqavissutut imminut taasinnaanissamut tunngasut ullumikkut pissutsinut naapertuunnersut. Ajornartorsiut taanna Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitat isumaliutissiissutimini sammisimavaa.
Issuaavunga :
”Kalaallit Nunaata namminersortup suli silarsuarmioqatigiinnut akulerunnerulerfiata nalaani suliartortut pillugit sukanganerusumik inatsiseqarnissaa suleqatigiissitap tulluartuutinngilaa.
Suleqatigiissitap kaammattuutigaa Kalaallit Nunaannut suliartortunik killilersimaarineq atorunnaarsinneqassasoq suliniummillu marloqiusaasumik taarserneqassasoq, tassa illuatungaani avataaneersut akulerutsinneqarnissaat ilungersuunneqarnerulissasoq illuatungaanilu sulisinnaasut nunaqavissut siunertaqarnerusumik piginnaanngorsarneqassasut.
Suleqatigiissitap pingaartippaa atorfinitsitsinermi atugassarititaasuni avataaneersut avinneqartassasut nunami maani sivisunerusumik, immaqalu inuunermik sinnera najugaqartussatut naatsorsuutigineqarsinnaasunut aammalu qaammataaluinnarni ukiualuinnarniluunniit maaniissangatinneqartunut. Kalaallit eqqarsartaasiat oqaasiilu qitiutillugit suliffeqarfinnik ineriartortitsinermi pisortat sallersaasariaqarput. Tamanna qularnaarneqassaaq pisortat suliffeqarfiutaanni tikisitanik akulerutsitsiniarnikkut suliniuteqarneq aqqutigalugu.
Sulisinnaasut nunatsinniittut piginnaanngorsarnissaannik anguniakkap imarissavaa inuusuttut ilinniagaqarnissaannik neqeroorut aamma suliffeqalissutaasinnaasumik ilinniarnerit kiisalu inuit sulisinnaasut allat akornanni nangittumik ilinniartitsinerit.
Suleqatigiissitap pisariaqarsoraa naalakkersuisut oqartussaasullu allat nunami maani suliffinnut aalajangersimasunut sulisussanik ilinniarsimasunik pisariaqartitsineq pillugu misissuisitsissasut. Assersuutigalugu meeqqat atuarfiini ilinniartitsisut aamma nakorsat/kigutit nakorsaat.” Issuaaneq naavoq.
Anguniagassaq pingaarutilik alla aamma tassaavoq nunatsinni sulisinnaasut ima ilinniartinneqassasut qaqugukkulluunniit nuttarsinnaallutik aammalu Nunani avannarlerni sulisinnaasunut allanut unammillersinnaallutik. Sulisinnaasut Nunani Avannarlerni pituttorneqaratik nuttarsinnaanerat attatiinnarneqassaaq, aammalu kalaallit sulisinnaasut Nunani Avannarlerni tamani aamma sulinissamut periarfissaat tapersersorneqassapput.
Inatsisip atortinneqarnera atortinneqarneratalu nakkutigineqarnera eqqarsaatigalugit kommunini suliffissarsiuussisarfiit qinnuteqaatinik nalunaarsuisuupput akuersissutinillu tunniussisartuullutik kiisalu sulisussat atorfinittarnerannik atorfeqarunnaartarnerannillu nalunaarutiginnittartuullutik.
Aammattaaq suliffissarsiuussisarfiit suliffeqarnermik ilisimasatik aallaavigalugit aammalu pisortat ingerlatsiviisa allat suleqatiginerisigut nakkutigisassaraat inatsimmi aalajangersakkat malinneqarnersut.
Taamaalillutik kommunit nakkutilliisussaatitaapput.
Inatsisip atuunneratigut paasissutissat pissarsiarineqartartut ataqatigiissaarneqartarnersut, taamaalillunilu sumiiffinni ataasiakkaani sulisussanik pisariaqartitsineq pillugu ilisimasat imaaliallaannaq qularnaarneqarsinnaanerat pillugu apeqqummut atatillugu paasissutissat taakku najukkani kommunit inuussutissarsiutinik ingerlataqartunik suleqateqarnerannut ilaatinneqassapput.
.
Suliffeqarnermi illuatungiliuttut pisortallu ingerlatsiviisa akornanni suleqatigiinnerup taassuma qulakkiissavaa sulisussat ineriartortinneqarnissaannut suliniutinik pilersitsisoqarnissaa, siunissaq qaninnerusoq ungasinnerusorlu isigalugit inuussutissarsiutinik ingerlataqartut aammalu kommunit inuussutissarsiutinik ineriartortitsinissamut periarfissaannut naleqqussakkanik.
Inuussutissarsiutit ilinniartitaanerillu pillugit kommunit ilitsersuinerisa kiisalu suliffinnik innersuussisarnerisa inerneri Suliffeqarnermi innersuussisarneq il.il. pillugit Inatsisartut peqqussutaat nutaaq nr. 10, 18. december 2003-meersoq naapertorlugu Naalakkersuisunut nalunaarutigineqartassapput, tamatumalu kingorna suliffeqarnermi naalakkersuinikkut ingerlatsinermi suliniutinik ingerlaavartumik Naalakkersuisut naliliisarnerminni paasissutissat taakku atussavaat.
Naggataatigut Atassut aperivoq Kalaallit Nunaannut suliffissarsiortut killilersimaarnissaat pillugu inatsisip allanngortinnissaa pisariaqarnersoq.
Soorngunami misilittakkat pisariaqartitallu inatsisip suliarineqarnerani pigineqartut inatsimmi tunngavigineqarput. Taamaattumik Naalakkersuisut apeqqut taanna maanna misissorpaat, tassunga ilanngullugu assersuutigalugu inatsit Den Europæiske Menneskerettighedskonventionimut aammalu Nunat Avannarliit Suleqatigiinnissamut isumaqatigiissutaannut akerliunersoq misissorlugu. Tassani aamma tikkuassavara Nunat Avannarliit Suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutaat kalaallit sulisussat unammillersinnaanerannut aamma atorluarnerunerusariaqarmat.
Maanna misissuinerit ukiup tulliata iluani naammassineqartussat inerneri Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitat suliassaqarfimmi tassani kaammattuutaat naapertorlugit inatsisip iluarsineqarnissaa pillugu Naalakkersuisut naliliineranni tunngavigineqassapput.
Neriuppunga apeqqutit taamaalillutik naammaginartumik akineqartut.