Samling

Dansk tekst mangler

Anthon   Frederiksen

Uka – 2003/156-01

        

ulloq,  18. november   2003

Uumasunik  illersuineq   pillugu  Inatsisartut   inatsisissaattut   siunnersuut.

Kattusseqatigiit   sinnerlugit   imaattumik   oqaaseqarfigissuara:

Uumasut  pinngortitarsuullu   mianerineqarnissaat   pillugit   ukiuni   kingullerni   Nunarsuarmioqatitsinniik   annertuumik   eqqumaffiginiarneqalersimasut   tamatta   nalunngilarput,   minnerunngitsumik  aamma  Nunat   arlallit   assigiinngitsut   Kalaallit Nunatta  suleqatigisartagai  uumasunik   illersuineq   pillugu   inatsisitigut  aalajangersagaat,  kiisalu  Europami   siunnersuisooqatigiit   uumasut   pillugit isumaqatigiissutaat   eqqarsaatigalugit   Nunatsinni   uumasut   illersorneqarnissaat  pillugit   aammalu   pinngortitap   mianerineqarnissaa   pillugu   aalajangersakkat   annertusineqarlutillu   ersarissarneqarnissaat   avaqqunneqarsinnaajunnaarsimavoq.

Tassami   Nunat   allat   niuernikkut   suleqatigineqarnerat   annertusingaluttuinnartoq attatiinnarneqassappat,   suleqatigiinnerup   iluani   isumaqatigiissutit   aamma   ataqqineqarnissaat   Nunatta   malittariaqarpai,   minnerunngitsumik   aalisakkanik   tunisassiatta   Nunarsuarmioqatitsinnik   akimmisaartitsinngitsumik   iluaqutaa-nerusumillu   sunniuteqartumik   ingerlatiinnarneqarnissaa    aamma  angujumallugu.

Tassami   aamma  ukiuni   makkunani   atortorissaarutit   assigiinngitsorpassuit   atorneqaleraluttuinnarfianni   Kalaallit   Nunatta   sutigut   tamatigut   malinnaanissaa pisariaqaleraluttuinnartoq   qularnanngitsumik  tamatta    takusinnaavarput,   tassa  ilaatigut   aamma   Nunarsuarmioqatitta   isigisaat   tusaasaallu   aamma   Nunatsinnut  samminerulersimapput.   Isaasalerlugu   ”Nunarsuaq   millisimaqaaq”.

 

Taamaattumik   uumasunik   illersuineq   pillugu   Inatsisartut   inatsisissaattut   siunnersuut  Kattusseqatigiit    sinnerlugit   paasilluarlugu  tamakkiisumik   taperserpara.

Ukiuni  makkunani   Nunatta   takornarissanik   tikinneqartarnera   aningaasarsiornikkut aamma   annertuumik   isumalluutigineqaraluttuinnarpoq,   qularnanngitsumillu   aamma suli   annerusumik   aningaasarsiorfittut   isumalluutaaleriartortussaanera   Kattusseqatigiinniit    qularutiginngilarput. 

Taamaammat   Nunarsuarmioqatitta   paaseqatigiiffiusumik   sulilu  annerusumik  Nunatsinnut   aamma   iluaqutaanerusumik   suleqatiginissaat   pisariaqaleraluttuinnartussaavoq,   taamaattumik   pinngortitap  uumasullu   inatsisitigut illersorneqarnerulernissaat   oqareernittut   avaqqukkuminaappoq.

Inatsisissatut   siunnersuummi   malunginiarpara;  qujanartumik   aalisariaatsinik  piniariaatsinillu   allanngortitsisoqannginnissaa   qulakkeerniarneqarsimasoq,  tassa  imannak   paasillugu   aalisarnermik   piniarnermillu   inuutissarsiuteqartut,   inuutissarsiornerminni   eqqorneqassanngitsut.

Tassa  inatsisissap   pingaarnertut   siunertarimmagu   uumasut   ataasiakkaartutut  illersorneqarnissaat,   uumasunilli   uumasoqatigiiusutut   paasillugit   illersuineq   pissasoq;   pinngortitamik   illersuineq   pillugu   inatsimmi   aalajangersakkat  naapertorlugit,   taamaattumik   uumasut   naalliutsinneqannginnissaat   kisimi   siunertarineqanngitsoq   aamma   oqaatigineqarpoq,  tassa   uumasut   pisariaqartitaat assigiinngitsut   mianeralugit   inatsit   manna   naapertorlugu   maleruagassianik   aalajangerssaasoqarsinnaalertussaavoq. 

Matumanili   Kattusseqatigiit   sinnerlugit   eqqaamaqqussuara;   uagut   kalaallit   pinngortitamik   uumasuinillu   atuinerput   Nunarsuarmioqatitsinnut   allanut,   pingaartumik   Europamiunut   assersuunneqarsinnaanngilluinnarmat   aammalu   pinngortitami   pinngortitat   pingaarnersaat,   tassalu   inuk,   taanna   sallersaajuartussaammat,   pisariaqartitsinerlu   naapertorlugu   inuup   pinngortitamik  uumasuinillu  atuinera   aamma   kalaallit   itsarsuaaniilli   inooriaasiat   naapertorlugu ingerlaasiat   sapinngisamik  innarlitsaalineqarnissaa   pinaveersimatinneqarta-riaqarmat !

      

Uumasut   illersorneqarnissaat,   naalliutsinneqannginnissaat  allatulluunniit   ersiortinneqannginnissaat   inatsisissakkut   pingaarnertut   anguniarneqartoq   oqaatigineqarpoq.  Soorunami   tamanna  anguneqartariaqarpoq,   taamaattumik   landsråd-ip   ileqqoreqqutaasa   22.   juni   1957-imeersup   ukiunut   nutaaliaasunut  naapertuuttunngorlugu   iluarsineqarnissaa,   inatsisissatut   siunnersuutip   matuma   suliarineqarnerani   pissutsinut   piviusunut   naleqqussarneqartariaqartoq   Kattusseqatigiit     sinnerlugit   matumuuna   piumasaqaatingaara,   tassami   qimmit  qimuttut   tuloriaajarneqartarnerat,   ilaatigut   aseruuttornernik   kinguneqartartoq   inatsisissatut   siunnersuummut   naapertuutinngilluinnarmat.

Tassami   1957-imi   landsråd-i   ileqqoreqqusaliorneraninngaanniit   pissutsit   ullumikkut  allanngorsimaqaaq.  Taamanikkut   qimmit   qimuttut   pitunneqarneq   ajorput,   taamaammallu   ilaatigut   inunnik   upannittarnerat   aammalu   ilaatigut   toqumik   kinguneqartumik   paannittarnerat   pissutaalluni   qimmit   tuloriaajarneqartalerput.  Maannakkut   qimmit  inersimasut  nutaqqallu   angisuut  tamarmik   pitussimasussaatitaapput.   Tassa   amerlanertigut   imaalersimavoq;  inuup nammineerluni   qimmit  pituttat   orninngippagit   qimmeq   inummut   ulorianartutut  isigineqarsinnaanera   annikillisimavoq.

Soorunami   paasisinnaalluarpara,   inuit   illersorniarlugit   qimmit   tuloriaajarneqartarmata,  kisianni   periuseq   tamanna   maanna   inatsisissatut   siunnersuummut   naapertuukkunnaartoq   isumaqarpunga   kialluunniit   takusinnaangaa,   taamaattumik   landsråd-ip   ileqqoreqqusaata   allanngortinneqarnissaa   imaluunniit  atorunnaarsinneqarnissaa   allatulluunniit   nutarterneqarnissaa   aamma   pisariaqarpoq.

Inatsisissatut   peqqussutissatulluunniit   siunnersuutit   susassaqartunut   tamanut   tusarniutigineqartarnissaat   Kattusseqatigiinni   inatsisartunut   ilaasortaatitaqalerattali   piumasaqaatigiuartarsimavarput,   taamaattumik   tusarniaasimanerit   pissusissamisoorput.

Tusarniaanermi   Politimestereqarfik   annerusumik   oqaaseqaateqarsimanngikkaluarluni,   oqaatsip   pillaasarnermut   tunngasup   atorneqarnera   uparuarsimavaa,   tassami   ilumoormat;   Nunatsinni   pillaasarnermut   inatsiseqanngilaq,   tassa   pinerluttuliornermut   inatsit   naapertorlugu,    taamaallaat   oqaaseq   pineqaatissiisarneq   atorneqartariaqarmat.

Taamaattumik   inatsisissatut   siunnersuummi   §  27,   imm.  2-mi   aamma  imm.  5-imi   oqaatsit  „pillarneqarnissaat“   aamma   „pillaatissinneqarsinnaapput“   pineqaatissinneqarnissaannik   aammalu   pineqaatissinneqarsinnaappumik   taarserneqarnissaat   kaammattuutingaara.

Taakkua   saniatigut   inatsisissatut   siunnersuummi  oqaatsit   ilaasa   atorneqarnerat kalaallit   oqaasii   pillugit   oqaasilerisunut   naliliiffigineqarnissaat   kaammattuutigerusuppara,   tassa   ilaatigut   oqaatsit   atorneqartut   ippinnarmata,  soorlu   assersuutigalugu  „uumasunik   tigujoqqaaneq“  uumasunik  tigusarinninniarneq“  -   „uumasut   toqutinneqarnissaat“  -  „uumasunik   toqutitseriaatsit“  aamma   oqaatsip   „matumanittaaq“   arlaleriarluni   atorneqarnera  soorluuna   ilanngullugu   nalilersorneqartariaqartoq.

Taamatut   oqaaseqarlunga   suliap   aappassaanneerneqannginnerani   Inatsisartut  inatsisit  atortinneqarnerannut   ataatsimiititaliami   suliarineqarnissaa   inassutingaara.