Samling
4. maj 2005
UPA 2005/124
Aqqaluk Lynge
Silaannaap allanngoriartornerata kinguneranik sillimmartaarnissaq pillugu apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik siunnersuut.
Siorna 2004-mi septemberimi Issittumi parlamentarikeret aaqqissugaannik maani Nuummi nunarsuatta silaannaata kissatsikkiartornerata qanoq issittormiunut sunniuteqarnersoq pillugu ataatsimiinnerata nalunaarutaa nunarsuarmi tamarmi akisuasumik tutsiuppoq tusarneqarlunilu.
Tamatuma kingorna nunarsuarmi oqallisaasut sallersaattut inissikiartuinalersimavoq. Maanna nunarsuarmioqatitta paasiartuinnarpaat Qalasersuup qanittuani nunaqartut annertuumik silaannaap kissakkiartupiloornerata sunniutai ukiuni aggersuni annertusiartuinnartumik malunniutissasut.
Maanni ataatsimeersuartitsereernerup kingorna naatsorsuutigaarput Kalaallit Nunaanni tamakkunatigut susassaqartut tamarmik pilersaarusiornerminni ilanngussimassagaat Nunarsuarmi silaannaap kissatsikkiartornera suliaminnut qanoq sunniuteqassanersoq tamatigut eqqarsaatigisassallugu. Naalakkersuisup apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamut siunnersuummut akissuteqarnermini ersesippa qanoq pisariaqartigisoq nunatsinni annertunerujussuarmik pissutsinut allanngoriartupiloortunut upalungaarsimanissaq.
Inuit Ataqatigiit erseqqissarumavarput nunatsinni susassaqartut tamarmik eqiingaffiginerusariaqaraat allannguutit atulikkavut. Paasisat nutaat ilisimalikkallu nutaat erniinnaq pilersaarutinut immikkut nalilersugassanut ilaatinneqartariaqarput Namminersornerullutillu Oqartussat ilisimasanik nutaanik silaannaap kissakkiartorneranut atuumassuteqarpata taava qitiusumik nalunaarsuiveqartariaqarpoq tamanit iluaqutigineqarsinnaasumik.
Danmarkimi naalakkersuisut nutaat ukiut sisamat siorna atuutilerminni suliaasa siullersarisimavaat issittumi misissuinermi ilisimatuussutsikkullu sulinermi aningaasaliissutit apparterujussuarlugit. Tamatuma kinguneranik Kalaallit Nunaanni ilisimatuussutsikkut sulineq annikillineqarsimavoq maannakkullu ilisimasagut paasisimassanngikkaluarpagut nunat allat Arctic Council-ikkoortumik suleqataasut ilisimasaasa annertuumik iluaqutigineqarsimanngikkaluarpata. Ullumikkut killiffipput isigalugu taamaattumik Inatsisartunut ilaasortap Kuupik Kleist, Inuit Ataqatigiit uunga oqallinnissamut siunnersuummini ilanngullugit apeqqutigisai erseqqissumik akineqarsinnaapput:
- Apeqqutit siullit marluk eqqarsaatigalugit tassalu uumasunut aalisakkanullu isumalluutigisatsinnut piniakkatsinnullu tamaakkuninngalu inuussuteqartunut silaannap allanngornerata sunniutai misissuiffigineqarnersut apeqqutigai.
Oqartariaqarpugut suli taamatut suliaqarnissamut aallartittoqanngitsoq nalunngilarpulli ICC-p KNAPK-llu suliniutaat "Sila Inuk" ullumikkuungallartoq tassatuaasoq tamakkuninnga misissuinissamik suliaqarniarluni aningaasassarsiuunneqartoq. Suliaq taaanna aallartikkuni inuit tikillugit apersuinerit annertuut atorlugit paasiniaasoqassaaq. Tassanilu pisariaqarpoq nunatsinni ilisimatuuttut sulisut sungiusarneqarnissaat inuit tikillugit pinngortitamik atuinerannik paasiniaanissamut sungiusarlugit soorlu ukiorpassuarni naggueqatitta akornanni ilisimatuunik suleqateqarneq atorneqaqisoq nunatsinni iluaqutigineqarsinnaavoq. Nalungereerparpulli Kitaata sikuata tulassaajusannera peqqutigalugu qangatuut atorsaasumik angallavigineqarsinnaasumillu iluamik sikussaartoq, Uummannap Kangerluani, Qeqertarsuup Tunuani Qimusseriarsuarlu Qaanaaq tikillugu aamma sunnerneqarlutik, Tunumi sikorsuit aasaanerani tulattarnerat allanngortoq imarpissuup maligisa sinerissamut qanittoq angallateeqqanik angallavigisallugu akunnattoornarsilluni. Ilami nunarput tamaat silap unerisimannginnerujussua tamanut malunniussimavoq.
- Apeqqutip aappaani pineqarpoq Nunatsinni silaanaap kissatsikkiartorneratigut sanaartornermi pissutsit qanoq sunnerneqarnersut. Tassani ASIAQ, ARTEK DMI-lu suleqatigiinnerat soqutiginarpoq aammalu taakku suliassarisaat tassalu nunatsinni sanaartukkat nunami qeriuaannartumi napparneqarsimasunut sunniutaa paasisaqarfigissallugu pisariaqavippoq. Tassami illoqarfeqarpugut mittarfeqarfeqarlutalu nunamik qeriinnartumut toqqammaviligaasunik. Illoqarfik ataaseq tassa Qaanaaq taama inissisimavoq, Qaarsuarsunni mittarfiup toqqammavia nikerarpoq Qeqertarsuullu sineriaa angallavigigaanni nunap sisoornerpassui aasakkut ersipput. Kujasinnerusumi kangerluit naggorissut ilai sullinernit takornartanit sunnerneqarlutik ilaani iluaamik naanngitsoortarput. Taagugassat amerlaqaat sulili ilisimasagut annikeqaat politikkikkullu aningaasarsiornikkullu tulleriissaarinissami pisariaqarpoq naatsorsussallugu inuiaqatigiinnut tamanna aningaasatigut qanoq sunniuteqarumaarneersoq.
Sunaluunnit ajoqut takkukaagami ilaanni aamma allanut iluaqusiisarmat, taamaattoq nalugallarparput imaani pisuussutinut qanoq sunniuteqarsinnaanersut. Taamatumali misissuiffigineqarnera aatsaat aallartittutut oqaatigisariaqarpoq.
- Nunanik allanik suleqateqarneq eqqarsaatigalugu siullermik pisariaqassaaq Danmarkimi oqartussat annertunerusumik suleqataaleqqinnissaat aammalu oqartussaaffigisamikkut akisussaaffimminnillu nunatsinni oqartussanit erseqqissaavigineqarnissat pisariaqarmat. Tamanna aallaveqartariaqarpoq nunatsinni Naalakkersuinikkut silaannaap allangornera nammineerluni salliutinneqarneratigut. Tassuunalu Naalakkersuisut kaammattussavagut ilungersorneroqqullugit ullumikkummi saqqumiussaat takutippaat naalakkersuisut tigussanerusumik suliaqartariaqartut aammalu naalakkersuuisut pisortaqarfii arlariiullutik suleqatigiissutigisariaqarpaat upalungaarsimanissaq eqqarsaatigalugu politikkikkut anguniakkanik suliaqarnisaq. Taamatut kaammatuinerput tunulequtaqarpoq Reukjavik Deklarationip novemberimie 2004-mi nunatta atsioqataaffigisaa annertuumik nunatsinnik
pisussaaffiliimmat
Soorlu aallaqqaatani oqaaseqarnitsinni oqartugut silannap kissakkiartupiloornera nunarsuarmi aatsaat taama eqiingaffigineqartitagaaq nunarsuarmilu tusagassiutini pingaarnerpaani ullut tamaasa sammineqartuarluni qanittukkut Akilinermi Eqalummiut Amerikkap Avannaani TV-qarfissuit malinnaaffigsinaannik takutitsipput filmiliaritittartut tusaamasarsuit peqataaffigisaannik. Minnerunngitsumik nuqqueqatigiit suleqatigiiffitsini siulitaasorput nersugassaavoq Inuit tamatta sinnerlutra nunarsuarmioqativut qaammarsarmagit sulilluarnermigut.
Taamatut oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput suliniutit tamakku pillugit Naalakkersuisut ataqatigissaarluakkamik politikkikkut toqqammavissanik sulinermilu najoqqutassanik suliaqaqqullugit ukiamut Inatsisartunut saqqumiunneqarsinnaasumik .
4. maj 2005
UPA 2005/124
Aqqaluk Lynge
Silaannaap allanngoriartornerata kinguneranik sillimmartaarnissaq pillugu apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik siunnersuut.
Siorna 2004-mi septemberimi Issittumi parlamentarikeret aaqqissugaannik maani Nuummi nunarsuatta silaannaata kissatsikkiartornerata qanoq issittormiunut sunniuteqarnersoq pillugu ataatsimiinnerata nalunaarutaa nunarsuarmi tamarmi akisuasumik tutsiuppoq tusarneqarlunilu.
Tamatuma kingorna nunarsuarmi oqallisaasut sallersaattut inissikiartuinalersimavoq. Maanna nunarsuarmioqatitta paasiartuinnarpaat Qalasersuup qanittuani nunaqartut annertuumik silaannaap kissakkiartupiloornerata sunniutai ukiuni aggersuni annertusiartuinnartumik malunniutissasut.
Maanni ataatsimeersuartitsereernerup kingorna naatsorsuutigaarput Kalaallit Nunaanni tamakkunatigut susassaqartut tamarmik pilersaarusiornerminni ilanngussimassagaat Nunarsuarmi silaannaap kissatsikkiartornera suliaminnut qanoq sunniuteqassanersoq tamatigut eqqarsaatigisassallugu. Naalakkersuisup apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamut siunnersuummut akissuteqarnermini ersesippa qanoq pisariaqartigisoq nunatsinni annertunerujussuarmik pissutsinut allanngoriartupiloortunut upalungaarsimanissaq.
Inuit Ataqatigiit erseqqissarumavarput nunatsinni susassaqartut tamarmik eqiingaffiginerusariaqaraat allannguutit atulikkavut. Paasisat nutaat ilisimalikkallu nutaat erniinnaq pilersaarutinut immikkut nalilersugassanut ilaatinneqartariaqarput Namminersornerullutillu Oqartussat ilisimasanik nutaanik silaannaap kissakkiartorneranut atuumassuteqarpata taava qitiusumik nalunaarsuiveqartariaqarpoq tamanit iluaqutigineqarsinnaasumik.
Danmarkimi naalakkersuisut nutaat ukiut sisamat siorna atuutilerminni suliaasa siullersarisimavaat issittumi misissuinermi ilisimatuussutsikkullu sulinermi aningaasaliissutit apparterujussuarlugit. Tamatuma kinguneranik Kalaallit Nunaanni ilisimatuussutsikkut sulineq annikillineqarsimavoq maannakkullu ilisimasagut paasisimassanngikkaluarpagut nunat allat Arctic Council-ikkoortumik suleqataasut ilisimasaasa annertuumik iluaqutigineqarsimanngikkaluarpata. Ullumikkut killiffipput isigalugu taamaattumik Inatsisartunut ilaasortap Kuupik Kleist, Inuit Ataqatigiit uunga oqallinnissamut siunnersuummini ilanngullugit apeqqutigisai erseqqissumik akineqarsinnaapput:
- Apeqqutit siullit marluk eqqarsaatigalugit tassalu uumasunut aalisakkanullu isumalluutigisatsinnut piniakkatsinnullu tamaakkuninngalu inuussuteqartunut silaannap allanngornerata sunniutai misissuiffigineqarnersut apeqqutigai.
Oqartariaqarpugut suli taamatut suliaqarnissamut aallartittoqanngitsoq nalunngilarpulli ICC-p KNAPK-llu suliniutaat "Sila Inuk" ullumikkuungallartoq tassatuaasoq tamakkuninnga misissuinissamik suliaqarniarluni aningaasassarsiuunneqartoq. Suliaq taaanna aallartikkuni inuit tikillugit apersuinerit annertuut atorlugit paasiniaasoqassaaq. Tassanilu pisariaqarpoq nunatsinni ilisimatuuttut sulisut sungiusarneqarnissaat inuit tikillugit pinngortitamik atuinerannik paasiniaanissamut sungiusarlugit soorlu ukiorpassuarni naggueqatitta akornanni ilisimatuunik suleqateqarneq atorneqaqisoq nunatsinni iluaqutigineqarsinnaavoq. Nalungereerparpulli Kitaata sikuata tulassaajusannera peqqutigalugu qangatuut atorsaasumik angallavigineqarsinnaasumillu iluamik sikussaartoq, Uummannap Kangerluani, Qeqertarsuup Tunuani Qimusseriarsuarlu Qaanaaq tikillugu aamma sunnerneqarlutik, Tunumi sikorsuit aasaanerani tulattarnerat allanngortoq imarpissuup maligisa sinerissamut qanittoq angallateeqqanik angallavigisallugu akunnattoornarsilluni. Ilami nunarput tamaat silap unerisimannginnerujussua tamanut malunniussimavoq.
- Apeqqutip aappaani pineqarpoq Nunatsinni silaanaap kissatsikkiartorneratigut sanaartornermi pissutsit qanoq sunnerneqarnersut. Tassani ASIAQ, ARTEK DMI-lu suleqatigiinnerat soqutiginarpoq aammalu taakku suliassarisaat tassalu nunatsinni sanaartukkat nunami qeriuaannartumi napparneqarsimasunut sunniutaa paasisaqarfigissallugu pisariaqavippoq. Tassami illoqarfeqarpugut mittarfeqarfeqarlutalu nunamik qeriinnartumut toqqammaviligaasunik. Illoqarfik ataaseq tassa Qaanaaq taama inissisimavoq, Qaarsuarsunni mittarfiup toqqammavia nikerarpoq Qeqertarsuullu sineriaa angallavigigaanni nunap sisoornerpassui aasakkut ersipput. Kujasinnerusumi kangerluit naggorissut ilai sullinernit takornartanit sunnerneqarlutik ilaani iluaamik naanngitsoortarput. Taagugassat amerlaqaat sulili ilisimasagut annikeqaat politikkikkullu aningaasarsiornikkullu tulleriissaarinissami pisariaqarpoq naatsorsussallugu inuiaqatigiinnut tamanna aningaasatigut qanoq sunniuteqarumaarneersoq.
Sunaluunnit ajoqut takkukaagami ilaanni aamma allanut iluaqusiisarmat, taamaattoq nalugallarparput imaani pisuussutinut qanoq sunniuteqarsinnaanersut. Taamatumali misissuiffigineqarnera aatsaat aallartittutut oqaatigisariaqarpoq.
- Nunanik allanik suleqateqarneq eqqarsaatigalugu siullermik pisariaqassaaq Danmarkimi oqartussat annertunerusumik suleqataaleqqinnissaat aammalu oqartussaaffigisamikkut akisussaaffimminnillu nunatsinni oqartussanit erseqqissaavigineqarnissat pisariaqarmat. Tamanna aallaveqartariaqarpoq nunatsinni Naalakkersuinikkut silaannaap allangornera nammineerluni salliutinneqarneratigut. Tassuunalu Naalakkersuisut kaammattussavagut ilungersorneroqqullugit ullumikkummi saqqumiussaat takutippaat naalakkersuisut tigussanerusumik suliaqartariaqartut aammalu naalakkersuuisut pisortaqarfii arlariiullutik suleqatigiissutigisariaqarpaat upalungaarsimanissaq eqqarsaatigalugu politikkikkut anguniakkanik suliaqarnisaq. Taamatut kaammatuinerput tunulequtaqarpoq Reukjavik Deklarationip novemberimie 2004-mi nunatta atsioqataaffigisaa annertuumik nunatsinnik
pisussaaffiliimmat
Soorlu aallaqqaatani oqaaseqarnitsinni oqartugut silannap kissakkiartupiloornera nunarsuarmi aatsaat taama eqiingaffigineqartitagaaq nunarsuarmilu tusagassiutini pingaarnerpaani ullut tamaasa sammineqartuarluni qanittukkut Akilinermi Eqalummiut Amerikkap Avannaani TV-qarfissuit malinnaaffigsinaannik takutitsipput filmiliaritittartut tusaamasarsuit peqataaffigisaannik. Minnerunngitsumik nuqqueqatigiit suleqatigiiffitsini siulitaasorput nersugassaavoq Inuit tamatta sinnerlutra nunarsuarmioqativut qaammarsarmagit sulilluarnermigut.
Taamatut oqaaseqarluta Inuit Ataqatigiinniit kaammattuutigissavarput suliniutit tamakku pillugit Naalakkersuisut ataqatigissaarluakkamik politikkikkut toqqammavissanik sulinermilu najoqqutassanik suliaqaqqullugit ukiamut Inatsisartunut saqqumiunneqarsinnaasumik .
Upernaakkut ataatsimiinneq 2005
Ullormut oqaluuserisassat kiisalu ullut suliarineqarfissaat