Bemærkninger til lovforslagets enkelte bestemmelser
10. oktober
2003
EM 2003/159
Bemærkninger til lovforslagets enkelte
bestemmelser
Til Kapitel 1. Lovens formål og anvendelsesområde
Formålsbestemmelsen i § 1 afstikker rammerne for de hensyn,
som lovligt kan og skal tages ved administrationen af
landstingsloven. De nævnte formål i § 1 er således de
hovedformål, der skal
tages ved administrationen af landstingsloven, men udelukker
ikke, at andre hensyn end de i § 1 nævnte
lovligt kan tages i betragtning i forbindelse med konkrete
beslutninger efter landstings-
loven.
Til § 1, stk. 1
Begrebet bæredygtigt grundlag/udvikling var det centrale
element i FN=s konference om miljø og udvikling i RIO i 1992.
Af Konventionen om den biologiske mangfoldighed fra 1992 (i
daglig tale kaldet Biodiversitetskonventionen), som Danmark
- med Landsstyrets samtykke - har tiltrådt
på Grønlands vegne, fremgår det, at landene har ansvaret for
at bevare deres biologiske mangfoldighed og for at udnytte
deres biologiske ressourcer på et bæredygtigt grundlag.
Landstingsloven vil således medvirke til at opfylde Grønlands
forpligtigelser om, at samfundsudviklingen skal ske på et
bæredygtigt grundlag.
Ved bæredygtigt grundlag forstås en økologisk brug af
ressourcerne, der skaber balance mellem udnyttelse og
beskyttelse, så livsgrundlaget ikke ødelægges. En bæredygtig
udvikling skal således sikre, at befolkningens behov
opfyldes, uden at forringe fremtidige generationers mulighed
for at opfylde deres.
Af stk. 1 fremgår ligeledes, at landstingsloven skal medvirke
til at beskytte naturen Ai overensstemmelse med
forsigtighedsprincippet@. Forsigtighedsprincippet er indsat
som en bindende præambel i Biodiversitetskonventionen.
Konventionens definition af forsigtighedsprincippet er
sålydende: ADe kontraherende parter - som mærker sig, at
mangel på videnskabelig sikkerhed i tilfælde, hvor der er
fare for stærk nedgang i eller tab af den biologiske
mangfoldighed ikke må bruges som påskud til at udsætte
foranstaltninger til at undgå eller mindske denne fare@. Ved
forsigtighedsprincippet forstås således, at såfremt der er
tvivl om, hvorvidt ressourcerne forvaltes på et bæredygtigt
grundlag, skal tvivlen komme naturen til gode.
Af stk. 1 fremgår det herudover, at forvaltningen af
landstingsloven skal ske A i respekt for menneskers
livsvilkår@. Herved menes inddragelse og hensyntagen til
lokale forhold, befolkningens ønsker og prioriteringer,
samt traditionel viden og traditionel levevis.
Respekten for traditionel viden og traditionel levevis er
indsat som en præambel i Biodiversitetskonventionen. Heraf
fremgår, at de kontraherende parter @erkender at mange
indfødte og lokale samfund med traditionsbunden levevis
traditionelt er stærkt afhængige af de biologiske ressourcer,
og at det er ønskeligt, at der sker en retfærdig fordeling af
fordelene ved anvendelsen af traditionel viden, nyskabelser
og praksis af betydning for bevaring af den biologiske
mangfoldighed og bæredygtig udnyttelse af dens bestanddele@.
Af Biodiversitetskonventionens artikel 10 fremgår det
endvidere, at landene skal @beskytte og fremme sædvanemæssig
udnyttelse af de biologiske ressourcer i overensstemmelse med
den traditionelle kultur, når denne er forenelig med hensynet
til bevaring eller bæredygtig udnyttelse@.
Traditionel viden og levevis er også indeholdt i Konventionen
om kulturel diversitet. Heraf fremgår bl.a. at medlemslandene
er forpligtet til at respektere og beskytte traditionel viden
og levevis i forbindelse med forvaltningen af de levende
ressourcer.
Til § 1, stk. 2
Stk. 2 nævner hovedformålene med landstingsloven.
Af stk. 2 nr. 1 fremgår, at landstingsloven især tilsigter at
beskytte den biologiske mangfoldighed. Med dette menes, at
landstingsloven skal sikre, at den grønlandske fauna og flora
også i fremtiden bør indeholde den samme biologiske
mangfoldighed, som findes i naturen i dag, herunder at det
kan være nødvendigt at foretage beskyttelsesforanstaltninger
for at sikre dette.
Grønland er omfattet af Konventionen om den biologiske
mangfoldighed fra 1992, som netop har som hovedformål at
beskytte den eksisterende mangfoldige flora og fauna.
Af stk. 2 nr. 2 fremgår det, at landstingsloven især
tilsigter at udnytte de levende ressourcer på et bæredygtigt
grundlag. Ved de levende ressourcer forstås den grønlandske
fauna og flora, som er reguleret i kap. 2, 3 og 4 for
henholdsvis pattedyr og fugle og andre dyr samt vilde
planter. Begrebet Abæredygtigt grundlag@ er beskrevet
ovenfor.
Til § 1, stk. 3
Beskriver andre formål med landstingsloven, end de
hovedformål der er nævnt i stk. 2.
Som noget nyt i forhold til den eksisterende
naturfredningslov indeholder lovforslaget regler om,
hvorledes samfundet skal forholde sig til udnyttelsen af
genetiske ressourcer fra vilde dyr, planter samt
mikroorganismer, samt genetisk modificerede organismer. I
stk. 3, nr. 1 og 2 slås det således fast, at landstingslovens
formål er at sikre, at udnyttelsen af genetiske ressourcer
fra vilde dyr, planter samt mikroorganismer kommer samfundet
til gode, ligesom det er landstingslovens formål at sikre, at
naturen og menneskets sundhed beskyttes i forbindelse med
udnyttelse, brug og forvaltning af genetisk modificerede
organismer.
Til § 2
Fastsætter landstingslovens geografiske område.
Landstingsloven gælder således for landområderne samt på
fiskeriterritoriet.
Landstingsloven gælder som udgangspunkt alle landarealer i
Grønland. Kapitel 7, 8, 12, 13, 14og 15 indeholder imidlertid
bestemmelser, som kun gælder uden for by- og bygdezonerne.
Landstingsloven gælder også for baseområder og stationer m.v.
Til § 3
Fastsætter hvilke fauna og flora der er omfattet af
landstingsloven.
Som det fremgår af stk. 1 omfattes den vilde fauna af
landstingsloven, bestående af land- og havpattedyr, fugle og
andre dyr, der lever i naturen. Der er dog en
undtagelse for dette, nemlig at lovforslaget ikke gælder for
fisk, samt muslinger, rejer, krabber og andrehvivelløse dyr,
der lever i fersk- og saltvand.
Beskyttelsen af fisk og deres levesteder, samt beskyttelsen
af hvirvelløse dyr, der lever i fersk- og saltvand, er
reguleret i fiskerilovgivningen.
Stk. 2 fastsætter landstingslovens område hvad angår vilde
planter, bestående af alle former for vild flora, herunder
bl.a vilde blomster, græsser, mos og svampe.
Til § 4
Fastsætter at landstingsloven ikke kan anvendes til at
fastsætte regler om naturmæssig beskyttelse i.f.m.
forundersøgelser, efterforskning og udnyttelse af de ikke
levende ressourcer. I praksis vil det være råstofloven, der
skal anvendes som hjemmel i disse tilfælde.
Til Kapitel 2. Beskyttelse af pattedyr og
fugle
Til § 5
Af denne bestemmelse fremgår, at Landsstyret bemyndiges til
at fastsætte regler til beskyttelse af pattedyr og fugle,
herunder regler relateret til nedennævnte punkter 1-9.
Til § 5, stk. 1, nr. 1
Landsstyret kan fastsætte regler om at frede en art, en
bestand eller dele af en bestand.
Ved fredning af en art forstås en fredning der skal gælde for
hele dyrearten i hele landet, f.eks. en hvalart eller en
fugleart. Sammenholdt med de øvrige
beskyttelsesforanstaltninger efter stk. 2 vil anvendelsen af
nr.1 om fredning af en art typisk have karakter af en
totalfredning af arten, således at der på intet tidspunkt af
året må ske fangst eller jagt af arten.
Ved en bestand forstås en del af en art, typisk geografisk
opdelt. Som et eksempel på opdelingen af en art kan der
henvises til, at rensdyr og moskusokser er opdelt i en række
mere eller mindre store og små bestande rundt om i landet.
Efter nr. 1 vil der være mulighed for at frede en eller flere
af sådanne bestande.
Endelig er der efter nr. 1 mulighed for at fastsætte regler
om at frede dele af en bestand. Dette kan f.eks. være en
delvis fredning af en af ovennævnte store eller små bestande
af rensdyr eller moskusokser, f.eks. i et begrænset område.
Allerede efter den nuværende naturfredningslov, sammenholdt
med fangst- og jagtloven, er der mulighed for at frede en
art, en bestand eller dele af en bestand af pattedyr.
Til § 5, stk. 1, nr. 2
Landsstyret kan fastsætte regler om at foretage reguleringer
af fangst og jagt på baggrund af pattedyrs og fugles køn,
alder og størrelse.
Af naturlige grunde vil denne bestemmelse have speciel
relevans for beskyttelse af pattedyr, men det kan dog ikke
afvises, at den også vil kunne have relevans ved beskyttelse
af fugle.
Efter landstingslov om fangst og jagt er der hjemmel til at
gennemføre foranstaltninger til regulering af fangst og jagt,
herunder udstede regler om størrelse, alder og køn af
fangstdyr.
Til § 5, stk. 1, nr. 3
Landsstyret kan fastsætte regler om fangst- og jagttider på
pattedyr og fugle.
Landsstyret må i forbindelse med bekendtgørelser for hver art
vurdere, hvilke fangst- og jagttider, der skal gælde for
pattedyr og fugle, bl.a. under hensyntagen til den bedste,
tilgængelige viden.
Allerede efter den nuværende naturfredningslov, sammenholdt
med fangst- og jagtloven, er der mulighed for at fastsætte
fangst- og jagttider.
Til § 5, stk. 1, nr. 4
Landsstyret kan fastsætte regler om at forbyde fangst og jagt
i nærmere afgrænsede områder.
Indførelse af sådanne fangst- og jagtfrie områder kan bl.a.
være aktuelle i forbindelse med, at Landsstyret har
konstateret, at en eller flere dyrearter har været udsat for
en tilbagegang i pågældende område.
Et vigtigt element i Landsstyrets nærmere overvejelse af,
hvilke beskyttelsesforanstaltninger der skal gennemføres, vil
være afgørelsen af, omLandsstyret kan/skal anvende denne
bestemmelse, og hvornår Landsstyret kan/skal anvende kap. 5
om fredning af landarealer og ferske- og salte vande, når
Landsstyret ønsker at beskytte pattedyr eller fugle mod
fangst- og jagt i nærmere afgrænsede områder. En af
forskellene er, at nr. 4 kan foranstaltes af
Landsstyret ved en bekendtgørelse, modsat en fredning efter
kap. 5, som skal gennem en speciel procedure. En beskyttelse
efter nr. 4 vedrører kun forbud mod fangst og jagt, mens en
fredning efter kap. 5 typisk vil indeholde andre bestemmelser
for området. En fredning efter kap. 5 vil også typisk være af
mere varig karakter, medens foranstaltningerne efter nr. 4
kan være gældende i et kort tidsrum.
Efter fangst- og jagtloven har Landsstyret allerede i dag
hjemmel til at friholde områder for fangst og jagt. Da
naturbeskyttelsesloven omfatter beskyttelsen af
pattedyr og fugle bør denne bestemmelse imidlertid være
indeholdt i naturbeskyttelsesloven.
Til § 5, stk. 1 nr. 5
Landsstyret kan efter denne bestemmelse fastsætte regler om
fastsættelse af kvoter for fangst og jagt på land- og
havpattedyr og fugle i hele Grønland eller i nærmere
afgrænsede områder.
Landsstyret har igennem årene for flere land- og havpattedyr
fastsat kvoter for fangst og jagt. Dette gælder f.eks. for
fangt og jagt af rensdyr og moskusokser, samt for nogle
hvaler.
Fastsættelse ved kvoter kan også ske i form af regulering af,
hvor mange fugle der må skydes per dag.
Ved fastsættelse af en kvote kan Landsstyret bestemme, at en
kvote kun skal tildeles erhvervsfangere eller
fritidsfangere/jægere, samt fastsætte en kvotefordeling
mellem de to kategorier af fangere/jægere.
Allerede i dag har Landsstyret mulighed for at fastsætte
kvoter for fangst og jagt af pattedyr og fugle.
Til § 5, stk. 1, nr. 6
Landsstyret kan efter denne bestemmelse fastsætte regler om
beskyttelse af pattedyrs og fugles fødegrundlag, f.eks. for
at sikre en arts fortsatte forekomst i et område. Eksempelvis
ved at beskytte muslingebanker mod erhvervsmæssig udnyttelse,
hvis disse er en vigtig fødekilde for fældende
kongeederfugle.
Til § 5, stk. 1, nr. 7
Hensigten med denne bestemmelse er at give Landsstyret
mulighed for at fastsætte regler om forvaltningsplaner med
det formål at beskytte land- og havpattedyr samt fugle.
Sådanne forvaltningsplaner vil blive udarbejdet i et tæt
samarbejde med de berørte direktorater,kommuner, samt
relevante organisationer og foreninger m.v. og med
inddragelse af den bedste, tilgængelige viden.
Der er med denne landstingslov ikke tiltænkt nogle
begrænsende retningslinier for udformningen, indholdet og
varigheden af sådanne forvaltningsplaner. I praksis vil
sådanne forvaltningsplaner blive udformet meget forskelligt,
og med meget forskelligt indhold, alt efter hvilke
individuelle behov der er.
En forvaltningsplan vil typisk beskrive en arts eller
bestands status og de trusler, arten eller bestanden er udsat
for. Forvaltningsplanen vil ligeledes anvise de metoder, der
skal anvendes for at beskytte arten eller bestanden.
Til § 5, stk. 1, nr. 8 og 9
Efter nr. 8 kan Landsstyret fastsætte regler om forbud mod
færdsel i nærmere afgrænsede områder eller perioder.
Ovennævnte områder kan være store eller små. Lukningen af
områder kan ske på flere forskelige måder, f. eks. ved at
lukke områder i kortere eller længere tidsperioder, eller ved
at forbyde en særlig form for færdsel, f.eks motoriseret
færdsel.
Efter nr. 9 kan Landsstyret desuden forbyde nærmere angivne
aktiviteter i et område og/eller i en periode.
AAktiviteter@ kan f.eks. være snescooterkørsel, sejlads samt
flyvning i lav højde.
Til § 5, stk. 2
Af denne bestemmelse fremgår det, at Landsstyret i
forbindelse med udarbejdelse af bekendtgørelser om
beskyttelse af pattedyr og fugle skal tilstræbe at sikre den
bedst mulige succes for dyrenes yngledygtighed, herunder at
disse dyr så vidt muligt har fred i yngletiden.
Ovennævnte princip svarer til de udmeldinger, som
Landstingets Frednings- og Miljøudvalg ved flere lejligheder
B første gang i 1996 og senest i april 2003 B har afgivet i
forbindelse med forvaltningen og regelfastsættelse angående
fugle, herunder at der skal ske en sikring af den bedst
mulige succes for fuglenes yngledygtighed.
Til § 5, stk. 3
Efter denne bestemmelse har Landsstyret pligt til at høre
Fangstrådet , når Landsstyret udarbejder bekendtgørelser om
beskyttelse af pattedyr og fugle.
Fangstrådet er nedsat efter reglerne i fangst- og jagtloven.
Til § 6, stk. 1
Denne bestemmelse er nødvendig for at sikre, at der kan ske
den nødvendige kortlægning af landets fangstmæssige
ressourcer og de nødvendige videnskabelige undersøgelser af
faunaen, selvom der er gennemført
beskyttelsesforanstaltninger efter § 5.
Til § 6, stk. 2
Denne bestemmelse fastlægger, at Landsstyret kan pålægge
personer, f.eks. erhvervs- og fritidsfangere/jægere,
virksomheder og institutioner at aflevere materiale fra
nedlagte dyr og fugle til videnskabelige undersøgelser.
Landsstyret kan ligeledes pålægge ovennævnte at afgive
oplysninger om udnyttelsen til videnskabelige undersøgelser,
eller til brug for den administrative forvaltning af fangst-
og jagtområdet.
Sådanne pålæg kan ske både ved fastsættelse af nærmere regler
herom ved bekendtgørelse eller konkret ved
forvaltningsafgørelser, hvor Landsstyret administrativt
beslutter dette.
Virksomheder er medtaget i dette stykke for at sikre, at
såfremt det er virksomheden - og ikke en enkeltperson i
virksomheden - der har fået en ret til at nedlægge pattedyr
eller fugle, skal der være mulighed for at pålægge selve
virksomheden at aflevere materiale eller oplysninger.
Ved institutioner er der særligt tænkt på de tilfælde, hvor
videnskabsfolk fra en uddannelses- eller
forskningsinstitution har fået en ret til at nedlægge de i
dette kapitel nævnte dyr og fugle.
Bestemmelsen giver mulighed for at pålægge ovennævnte
personer m.v. at afgive oplysninger til brug for den
administrative forvaltning af fangst- og jagtområdet. Det er
således af central betydning, at de myndigheder, der
forvalter denne landstingslov, har mulighed for at indhente
oplysninger om den foretagne fangst og jagt, bl.a. af hensyn
til, at man kan forvalte i overens- stemmelse med de formål,
der er nævnt i landstingslovens kapitel 1.
Til Kapitel 3. Beskyttelse af andre dyr
Til § 7
Landsstyret kan fastsætte regler om beskyttelse af andre dyr
end de i kapitel 2 nævnte. Det drejer sig f.eks. om
mikroorganismer, samt insekter og andre hvirvelløse dyr.
Formålet med bestemmelserne om Aandre dyr@ er at opsamle alle
dyr, som ikke er pattedyr og fugle. Bestemmelsen tager også
højde for de tilfælde, hvor der kommer ny fauna til Grønland,
som ikke har karakter af pattedyr eller fugle.
Beskyttelse af disse dyr kan ske ved seks forskellige
foranstaltninger, som også er nævnt i kapitel 2 om
beskyttelse af pattedyr og fugle. Der henvises derfor til
bemærkningerne til bestemmelserne i kapitel 2.
Til Kapitel 4. Beskyttelse af vilde planter
Til § 9
Landsstyret kan fastsætte regler om beskyttelse af vilde
planter.
Ved vilde planter forstås alle former for vildtlevende flora
i naturen. Bestemmelsen er således ikke tiltænkt at skulle
anvendes på f.eks. opdyrkede planter i haver og i landbrug.
Da disse foranstaltninger svarer til de i kap. 2 nævnte,
henvises der til bemærkningerne til bestemmelserne i kapitel
2.
Til Kapitel 5. Fredning af landarealer samt ferske- og
salte vande
Bestemmelserne svarer overvejende til de i
naturfredningsloven af 1980 fastsatte bestemmelser om
arealfredning, men proceduren for gennemførelse af en
fredning er dog i dette lovforslag blevet smidiggjort. Efter
naturfredningsloven er der således krav om flere offentlige
underretninger undervejs i en fredningssag, end det er
tilfældet efter dette lovforslag, og i flere tilfælde er der
i naturfredningsloven krav om offentliggørelse i
Statstidende, hvilket i dette forslag er udeladt som
bekendtgørelsesform.
Efter lovforslaget skal der i to tilfælde ske offentlig
underretning i en fredningssag, nemlig på det tidspunkt, hvor
Landsstyret har udarbejdet et fredningsforslag, samt på det
tidspunkt, hvor det endelige fredningsforslag foreligger. Det
er Landsstyrets vurdering, at disse to underretninger giver
offentligheden tilstrækkelig grad af mulighed for at blive
inddraget i beslutnings- processen, samtidig med at det er et
system, der er håndterbart.
Konsekvensen af reglerne i kapitel 5 er, at en fredning af et
landareal eller ferske eller salte vande kun kan gennemføres
efter reglerne i dette kapitel. D.v.s. at det fremover kun er
Landsstyret, der kan gennemføre sådanne fredninger. En
kommunalbestyrelse, der f.eks. ønsker at få et landareal
fredet, skal således fremover foreslå dette overfor
Landsstyret, og kan ikke længere ved en kommunalvedtægt frede
sådanne områder. Kommunale vedtægter fra før lovens
ikrafttræden er dog stadig gældende, indtil de eventuelt
ophæves.
Til § 11
Landsstyret kan frede et landareal og ferske- og salte vande,
såfremt det anses for nødvendigt for at varetage en eller
flere af de i § 1 nævnte formål. En fredning kan således
f.eks. være ønskelig for at beskytte den biologiske
mangfoldighed, og/eller for at bevare landskabelige
værdier.
Til § 11, stk. 2
Efter denne bestemmelse skal det så vidt muligt tilstræbes i
forbindelse med fredningen at gennemføre en beskyttelse af
nærmere afgrænsede økosystemer.
Ved økosystemer forstås et samspil mellem levende organismer
og deres samspil med de fysiske omgivelser. Inden for et
økosystem er alle levende organismer på forskellige måder
påvirkede og afhængige af andre organismer.
Det skal pointeres, at det ikke er nogen betingelse for at
gennemføre en fredning, at der forefindes et eller flere
økosystemer. Man kan derfor nærmest betragte denne
bestemmelse som en Aformålsbestemmelse@. Bestemmelsen
afspejler således filosofien i biodiversitetskon-ventionens
definition på Abiologisk mangfoldighed@, der inddeler
diversiteten i dyr, planter, genressourcer samt økosystemer.
Til § 12, stk. 1 og 2
En fredningssag kan efter stk. 1 tage sin begyndelse ved, at
Landsstyret beslutter at fremsætte et fredningsforslag. Men
sagen kan også begynde ved, at en kommunalbestyrelse eller en
forening, organisation eller lignende, der er anerkendt
hertil af Landsstyret, fremsætter et fredningsforslag overfor
Landsstyret.
Det er således kun en forening, organisation eller lignende,
der er anerkendt til at kunne rejse en fredningssag, som kan
rejse en fredningssag overfor Landsstyret. For at en
forening, organisation og lignede kan anerkendes hertil, må
der som minimum være tale om, at den har hjemsted eller
repræsentation i Grønland, og at den har en struktur,
indeholdende bestemmelser - typisk vedtægter - for dens
virke. Har foreningen repræsentation i Grønland
(hovedforeningen befinder sig et andet sted end Grønland,
eller den grønlandske del af en international sammenslutning)
skal der foreligge vedtægter for foreningen, alene gældende
for foreningen i Grønland. Foreningen skal ligeledes have en
medlemsliste. Hertil kommer, at det vil være hensigtsmæssigt
for foreningen m.v. B men dog intet krav - at man i
forbindelse med en ansøgning om anerkendelse til at rejse en
fredningssag, vedlægger et referat fra generalforsamlingen i
foreningen eller organisationen.
Landsstyrets anerkendelse af en forening, organisation eller
lignende som rejsningsberettiget sker på grundlag af en
ansøgning herom og meddeles i form af en skrivelse fra
Landsstyret til vedkommende forening.
Til § 12, stk. 3
Af denne bestemmelse fremgår, hvad et fredningsforslag fra en
kommunalbestyrelse eller en forening, organisation eller
lignende som minimum skal indeholde. Forslaget skal således
som minimum indeholde en angivelse af, hvilket land- eller
vandområde der ønskes fredet, samt oplysninger om tildelte
brugsrettigheder, typisk arealtildelinger, der vil blive
påvirket af en eventuel fredning. Såfremt der er
vanskeligheder med at indsamle oplysninger om sidstnævnte,
vil Landsstyret kunne være behjælpelig med at indsamle
sådanne oplysninger.
Forslaget skal desuden være ledsaget af en redegørelse for
forslagets formål og baggrund; altså hvorfor der ønskes en
fredning af arealet.
Bestemmelsen indeholder således intet krav om, at
forslagsstilleren skal udarbejde et egentlig forslag til en
fredningsbekendtgørelse, indeholdende de bestemmelser som
forslaget tænkes at skulle indeholde. Bestemmelsen udelukker
imidlertid ikke, at forslagsstilleren kan fremsætte et
forslag, der også indeholder forslag til
fredningsbestemmelser.
Til § 12, stk. 4 og 5
Når Landsstyret har modtaget et forslag til fredning fra en
kommunalbestyrelse eller en forening eller lignende, afgør
Landsstyret om sagen skal fremmes eller ej. Hvis sagen
fremmes udarbejder Landsstyret et fredningsforslag på
baggrund af det stillede forslag.
Landsstyrets afgørelse om ikke at fremme en sådan fredning
kan påklages efter reglerne i § 55 Landsstyrets afgørelse om
at fremme en fredningssag kan derimod ikke påklages. Der er
intet retsikkerhedsmæssigt problem forbundet hermed, da
personer, der er utilfredse med fredningsforslaget, på et
senere tidspunkt i fredningsforløbet vil kunne klage over
Landsstyrets afgørelser, ligesom der vil være mulighed for at
fremsætte indsigelser mod forslaget i forbindelse med
offentliggørelse af fredningsforslaget; jfr. § 13.
Til § 13
Landsstyret underretter offentligheden om fredningsforslaget
gennem offentliggørelse i de landsdækkende medier, og i
fornødent omfang ligeledes i lokale medier. Sidstnævnte
offentliggørelse kan være specielt aktuelt, når en fredning
gælder et begrænset område og derfor i særlig grad berører
den stedlige befolkning.
Landsstyret underetter samtidig særskilt de personer,
selskaber, myndigheder, institutionerog organisationer m.v.
der har brugsrettigheder over arealer, der omfattes af
forslaget. Det er typisk personer m.v., der har fået en
arealtildeling til opførelse af en bygning eller til
opdyrkning af et areal. Landsstyret underretter ligeledes de
berørte kommunalbestyrelser.
Endelig underrettes de foreninger og organisationer m.v., som
antages at have en væsentlig interesse i forslaget. Sådanne
foreninger og organisationer behøver nødvendigvis ikke at
være identisk med de foreninger, organisationer og
lignende, som har kompetence til at rejse en fredningssag.
Til § 14
Fra det tidspunkt, den i § 13 nævnte underretning er kommet
frem, må der ikke foretages noget, der kan hindre eller
vanskeliggøre gennemførelsen af den påtænkte fredning.
Forbudet gælder fra offentliggørelsen i de landsdækkende
medier, og indtil der er foretaget offentlig bekendtgørelse
af den endelige fredning, jfr. § 16, stk. 2.
Til § 15
Landsstyret bemyndiges efter denne bestemmelse til i
fornødent omfang at erhverve ejendom, såfremt det er
nødvendigt for at gennemføre en fredning. Evt. ekspropriation
sker efter reglerne i landstingslov om ekspropriation.
Det vil sige, at såfremt der fremkommer et erstatningskrav i
forbindelse med en frednings-
sag, skal sagen først forsøges løst ved en overenskomst
mellem den, der kræver erstatning og Landsstyret. Såfremt der
ikke kan opnås enighed om berettigelsen af erstatningen eller
erstatningens størrelse, skal sagen behandles af det i § 2 i
ekspropriationsloven nævnte udvalg, der afgør om der skal
ydes erstatning, og i givet fald erstatningens størrelse.
Til § 16, stk. 1
Efter udløbet af fristen på de 2 måneder i forbindelse med
offentliggørelsen af fredningsfor-
slaget i de landsdækkende medier, afgør Landsstyret om
fredningen skal gennemføres. Landsstyrets afgørelse kan
påklages efter reglerne i § 18.
Fredningen vil indeholde en række fredningsbestemmelser, som
det er nævnt i nr. 1-8.
En af fredningsbestemmelserne skal fastlægge, hvilken instans
der har tilsynet med overholdelse af fredningsbestemmelserne.
Det kan i konkrete tilfælde blive kommunalbestyrelsen som har
dette tilsyn, såfremt kommunen er indforstået hermed.
Til § 16, stk. 2
Fastsætter at den endelige fredning skal offentliggøres i de
landsdækkende medier, og i fornødent omfang også i lokale
medier. Sidstnævnte offentliggørelse kan være specielt aktu-
el, når en fredning gælder et begrænset område og derfor i
særlig grad berører den stedlige befolkning.
Til § 17, stk. 1, 2 og 3
Fastsætter hvorledes proceduren er, når en fredning ønskes
ophævet eller ændret.
Stk. 1 omhandler den situation, hvor en fredning er
gennemført efter lovens ikrafttrædelse og efterfølgende skal
ophæves eller ændres. Her skal der benyttes samme
fremgangsmåde, som hvis man ønsker at gennemføre en fredning,
altså bl.a. en offentliggørelse heraf i de landsdækkende
medier.
Bestemmelsen om ændring af fredninger skal sammenholdes med §
16, stk. 1 nr. 7, hvoraf det fremgår, at der skal træffes
afgørelse om, hvorvidt der kan dispenseres fra
fredningsbestem- melser. For at undgå at skulle ændre
fredninger ved mindre betydende fravigelser vil det være
hensigtsmæssigt at have en dispensationsadgang i
fredningsbestemmelserne.
Væsentlige ændringer af fredninger f.eks. i form af
indskrænkninger af det fredede område eller dispensationer i
strid med formålet med fredningen bør dog ikke ske ved
dispensation, men i form af samme procedure som for
gennemførelse af fredninger.
Stk. 2 omhandler de fredninger, som Landsstyret har
gennemført før lovens ikrafttrædelse. Ophævelse eller ændring
af disse Agamle fredninger@ kræver ligeledes, at man følger
samme fremgangsmåde som for gennemførelse af en fredning.
Stk. 3 omhandler for det første kommunale fredninger, der er
gennemført før lovens ikrafttræden med Landsstyrets
godkendelse. Pågældende kommune har kompetence til at ophæve
disse, men Landsstyret skal give sit samtykke hertil.
Bestemmelsen omhandler for det andet kommunale fredninger,
som er gennemført uden at Landsstyret har givet godkendelse.
Sådanne fredninger kan ophæves af vedkommende kommune, der
dog skal underrette Landsstyret herom.
Af stk. 3 fremgår det ligeledes, at kommunalbestyrelsen er
forpligtet til at orientere offentligheden om ophævelse af
kommunale fredninger. Hvordan orienteringen skal være, må
afhænge af de nærmere omstændigheder, herunder fredningens
indhold.
Til § 17 , stk. 4
Fastsætter at Landsstyret kan iværksætte
plejeforanstaltninger for et fredet område uden at dette
kræver, at man skal følge samme fremgangsmåde som for
gennemførelse af en fredning. Dette gælder både fredninger,
der er gennemført før og efter lovens ikrafttrædelse.
Begrundelsen for denne bestemmelse er, at det vil være
uhensigtsmæssigt, såfremt nødvendige plejeforanstaltninger
ikke kan gennemføres, uden at skulle anvende proceduren for
gennemførelse af en fredning.
Til § 18
Bestemmelsenomhandler klage over Landsstyrets afgørelser.
Sådanne klager skal behandles af et naturklageudvalg. Nærmere
beskrivelse af dette udvalg findes under § 55.
Til Kapitel 6. Naturskabte objekter
Til § 19
Bestemmelsen fastslår, at naturskabte objekter af botanisk,
zoologisk eller geologisk art, der er af videnskabelig eller
udstillingsmæssig enestående værdi tilhører det grønlandske
samfund.
Bestemmelsen indeholder eksempler på, hvad der menes med
naturskabte objekter. Det drejer sig bl.a. om fossiler,
f.eks. af pattedyr, hvirvelløse dyr og plantedele, samt
meteoritter.
Bestemmelsen omhandler kun naturskabte objekter, der er af
enestående værdi. D.v.s. at det skal være helt specielle
unikke objekter, eksempelvis unikke fossiler, før
bestemmelsen er gældende.
Af stk. 2 fremgår det, at ovennævnte fund skal anmeldes eller
afleveres til Grønlands Nationalmuseum og Arkiv. Baggrunden
for at Grønlands Nationalmuseum og Arkiv har ovennævnte
kompetence er, at de besidder den arkivalske viden og har
samarbejdsrelationer til de relevante institutioner i
Rigsfællesskabet.
Til Kapitel 7. Beskyttede naturtyper i det åbne land
Til § 21
To naturtyper er omfattet af en generel biotopbeskyttelse,
idet der ikke må foretages ændring i tilstanden af saltsøer
og saltholdige søer, samt varme kilder.
Forbudet i § 21 gælder kun uden for by- og bygdezoner; altså
i det åbne land. By- og bygdezonerne er fastlagt i henhold
til landstingsforordning om arealanvendelse og planlægning.
Saltsøer er betegnelsen for søer, der har en betydelig større
koncentration af ioner sammenlignet med almindelige ferske
søer. Der kan være tale om ioner af kalcium- og
magnesiumsalte samt natriumklorid, hydrogenkarbonat eller
sulfatsalte. Plantevæksten omkring saltsøerne er
kendetegnet ved arter, der er særlig salttolerante. Dette i
Grønland sjældne plantesamfund er karakteriseret af arterne
salt-ensian, steppe-annelgræs, stjerne-ensian, fugleklo-braya
samt canadisk braya.
I litteraturen skelnes mellem saltholdige søer og saltsøer.
Saltholdige søer er betegnelsen for søer med forhøjet
saltindhold, medens saltsøer har en væsentlig højere
saltkoncentration end de saltholdige søer (ledningsevnen er
højere end 1300 mmho).
Saltholdige søer og saltsøer er hovedsageligt samlet i fire
regioner og forekommer, hvor der findes kontinentalt klima
med lav nedbør.
Der er i Grønland kun registreret ca. 16 saltholdige søer og
4 saltsøer, så det er derfor en sjælden forekommede
naturtype.
Varme/homoterme kilder har en temperatur, der er konstant
hele året rundt og højere end omgivelsernes temperatur i
årsgennemsnit. I sydgrønland skal vandtemperaturen i en kilde
derfor være over 1 grad celcius for at kilden benævnes
varm/homoterm. I det øvrige Grønland er det tilstrækkeligt
med temperaturer over 0 grad celcius. Kilderne fryser aldrig
til, og typisk er der derfor en rig plantevegetation ved
disse kilder. Nogle kilder rummer meget sjældne planter.
Artsrigdommen i og omkring varme kilder afspejler sig også i
et mangfoldigt dyreliv.
Grønlands varme kilder er hovedsageligt koncenteret omkring
fire områder. I østgrønland på Liverpool Land og langs
Blossevillekysten, i Narssaq, Qaqortoq og Nanortalik kommune
samt på Diskoøen.
Beskyttelsen indebærer, at der efter landstingslovens
ikrafttræden ikke må foretages ændring af tilstanden af
ovennævnte naturtyper. Dette betyder, at
denhidtidige benyttelse af saltsøerne og de varme
kilder kan fortsætte. Eksempelvis vil en opdæmning af en varm
kilde kunne fortsætte som hidtil, men eventuelle fremtidige
opdæmninger er omfattet af bestemmelserne i § 21.
En udtømmende opregning af, hvad der er omfattet af forbuddet
er ikke muligt. Generelt kan man sige, at det skal være
foranstaltninger, der ændrer naturtilstanden. I princippet er
alle ændringer omfattet, men ændringer, der er af midlertidig
karakter, og som ikke påvirker naturtypen, vil typisk falde
uden for forbudet.
Eksempler på foranstaltninger, der typisk vil være forbudt,
er opdæmning af en saltsø eller en varm kilde, tilplantning i
søen eller kilden, tilførsel af ferskvand til en saltsø eller
tømning af en sø eller kilde, samt tilførsel af spildevand
til en saltsø eller en varm kilde.
Ved at beskytte saltsøer og saltholdige søer, samt varme
kilder foretages der en aktiv indsats for at beskytte landets
særegne vådområder, hvilket kan ses som et bidrag til at
opfylde både Biodiversitets- og Ramsarkonventionens formål.
Saltsøerne og de varme kilder indeholder således på grund af
de særlige kår, en beskyttelsesværdig flora og fauna.
Til § 22, stk. 1
Efter stk. 1 kan Landsstyret fastsætte regler, som beskriver
og afgrænser de i § 21 nævnte naturtyper. Her er der tænkt på
en vejledning om disse naturtyper, hvis der hen ad vejen
viser sig behov for en sådan vejledning.
Til § 23
Heraf fremgår, at Landsstyret kan dispensere fra forbudet i §
21, men dog kun i særlige tilfælde. Dette betyder, at
Landsstyret skal føre en restriktiv praksis i forbindelse med
administrationen af loven, hvilket er begrundet i, at de
beskyttede naturtyper betragtes som unikke for den
grønlandske natur.
I vurderingen af dispensationsansøgninger indgår bl.a. en
vurdering af, hvilke foranstaltninger der er tale om, men
også en bedømmelse af den specifikke naturtypes naturmæssige
værdi, f.eks. hvilken flora og fauna der vil blive berørt af
et eventuelt indgreb.
Til § 24
Landsstyret kan ved bekendtgørelse bestemme, at andre
naturtyper end de i § 21 nævnte skal være beskyttede.
Som eksempler på naturtyper, der på et senere tidspunkt - og
efter høring af relevante parter - eventuelt vil kunne blive
omfattet af en sådan beskyttelse kan nævnes urtelier, moser
og kær, lavheder, birkeskov og krat, samt pile- og ellekrat.
Alle disse naturtyper er således særegne for den grønlandske
natur.
Til Kapitel 8. Beskyttelseslinier i det åbne land
Der hvor land og vand mødes B langs elve og kyster B er der
en særlig stor biologisk mangfoldighed. Her lever et særligt
stort antal af dyr og planter. Også mennesker tiltrækkes af
elve og fjorde. Her drives der jagt og fiskeri, og her bygges
der fritidshuse. Derfor er der et særligt behov for at
beskytte bredderne af elve og kyststrækningerne mod
bebyggelse, overudnyttelse, slitage og ødelæggelse. Derfor
foreslås det, at der indføres såkaldte beskyttelseslinier
langs bl.a. elve og kystlinien.
Til § 25
Indenfor en afstand af 100 meter fra saltsøer og saltholdige
søer, og de varme kilder der er nævnt i § 21, samt elve, må
der ikke foretages de i stk. 1 nævnte indgreb, eller andre
former for ændring af terrænet.
Forbudet i § 25 gælder kun uden for by- og bygdezoner; altså
i det åbne land. By- og bygdezonerne er fastlagt i henhold
til landstingsforordning om arealanvendelse og planlægning.
I bestemmelsen er der en ikke udtømmende opregning af, hvad
der menes med A må der ikke foretages ændringer i terrænet@.
Bebyggelse, beplantning, opdyrkning og dræning er således
eksempler på, hvad der menes med dette begreb.
Midlertidige udgravninger f.eks. arkæologiske undersøgelser
vil typisk ikke være omfattet af forbudet.
Aktiviteter i forbindelse med indvinding af drikkevand i
udlagte vandindvindingsområder er undtaget fra forbudet i §
25. Dette betyder bl.a., at det ikke er forbudt at placere
eksempelvis anlæg, der anvendes til offentlig vandforsyning
indenfor 100 meter fra de i § 25 nævnte elve m.v.
§ 25 omhandler beskyttelse mod ændring af tilstanden indenfor
beskyttelseslinien. Dette betyder, at den hidtidige
anvendelse af arealer ved elve m.v. kan fortsætte. F.eks. vil
eksisterende hytter ikke blive berørt af bestemmelsen,
hvorimod planer om fremtidige hytter vil være omfattet af
bestemmelsen.
Om saltsøer og saltholdige søer, samt varme kilder henvises
der til bemærkningerne til kapitel 7 om beskyttede
naturtyper.
Afstandskravtil elve er ikke noget nyt fænomen. Landsstyret
(Direktoratet for Boliger og Infrastruktur) har allerede i
dag en praksis i forbindelse med arealtildelinger, hvor der
som standardvilkår fastsættes, at en hytte ikke må placeres
tættere end 100 meter fra elve. Sisimiut Kommune anbefaler,
at arealtildelinger til hytter i det åbne land sker på vilkår
af, at der holdes en afstand på minimun 200 meter til elve og
søer, hvilket Landsstyret efterkommer og indarbejder i
vilkårene til arealtildelinger i den respektive kommune.
Elve er en af de naturtyper der er omfattet af § 25. Det er
alene de elve, som er levested for ørreder, der er omfattet
af begrebet Aelve@ i § 25.
Foruden at styrke beskyttelsen af naturen skal reglerne om
beskyttelseslinier omkring saltsøer og saltholdige søer, samt
elve og varme kilder ses som et led i en opfyldelse af de
målsætninger, som Ramsarkonventionen om beskyttelse af
vådområder indeholder.
Til § 26
Bestemmelsen fastsætter en beskyttelseslinie uden for by- og
bygdezonerne fra kystlinien, således at der inden for en
afstand af 100 meter fra kystlinien, ikke må foretages nogen
form for ændringer i terrænet, herunder placeres bebyggelse,
foretages beplantning, ske opdyrkning eller dræning. Der er
her tænkt på opdyrkning og dræning, der ikke foretages i
landbrugserhvervsmæssig øjemed, da landbrugsaktiviteter som
nedennævnt er undtaget for forbudet.
Kystlinien er den linie hvor land og hav (fjord) mødes ved
højvande.
Til § 27, stk. 1, 2
Landbrugsaktiviteter er efter stk. 1 undtaget fra reglerne i
§§ 25 og 26. D.v.s. at aktiviteter der er forbundet med det
at drive landbrug - og som er reguleret af
landbrugslovgivningen - ikke er omfattet af de forbud som er
nævnt i §§ 25 og 26. Således er f.eks. en
fåreavler ikke forhindret i at opdyrke helt op til en elv
eller helt ud til kystlinien.
Efter stk. 2 kan Landsstyret ved bekendtgørelse dog
fastsætte, at §§ 25 og 26 også skal gælde for
landbrugsaktiviteter.
Til § 28
Bestemmelsen fastsætter, at råstofaktiviteter - herunder
efterforskning og udvinding - der foregår efter råstofloven
ikke er omfattet af forbudet i §§ 25 og 26. D.v.s. at
efterforsknings- og udvindingsaktiviteter ikke forhindres af
lovens bestemmelser om beskyttelseslinier.
Til § 29
Ved fangst- og overlevelseshytter forstås hytter, der er
etableret af en kommune eller organisation m.v., og som
primært anvendes til fangst, eller står til rådighed i
forbindelse med nødsituationer. Hytter, der er etableret af
enkeltindivider, er således ikke omfattet af denne
undtagelsesbestemmelse.
Til § 30
Såfremt der for et nærmere afgrænset geografisk område
udarbejdes en frilandsplan i henhold til landstingsforordning
om arealanvendelse og planlægning, kan en sådan plan
indeholde bestemmelser, som fraviger fra forbudene i §§ 25 og
26, herunder at frilands- og turisthytter kan placeres
nærmere end 100 meter fra kystlinien, uanset forbudet i § 26.
En sådan frilandsplan skal godkendes af Landsstyret.
Til § 31
Landsstyret kan i særlige tilfælde dispensere fra
bestemmelerne i §§ 25 og 26. Da der står Ai særlige tilfælde@
vil Landsstyret føre en restriktiv praksis i forbindelse med
administration af loven.
Til § 32
Landsstyret kan fastsætte regler om, at andre naturtyper end
de i §§ 25 og 26 nævnte, skal have beskyttelseslinier.
Her kan tænkes fastsættelse af eventuelle beskyttelseslinier
ved eksempelvis urtelier, søer, moser og kær, lavheder,
birkeskov- og krat samt pile- og ellekrat, eller andre
særegne naturtyper.
Til Kapitel 9. Udsætning, hold, indførsel og
udførsel m.v. og handel
med vilde dyre- og plantearter:
Til § 33, stk. 1 og 2
Dyr, planter og mikroorganismer, der ikke forekommer
naturligt vildtlevende i Grønland, må efter stk. 1 ikke
udsættes eller opdrættes i naturen, hvilket er i
overensstemmelse med Biodiversitetskonventionen, som Grønland
er omfattet af, da en sådan regel er medvirkende til at
beskytte den naturlige hjemmehørende biodiversitet.
Efter stk. 2 omfatter forbudet også de tilfælde, hvor der
ønskes indført vilde dyr fra udlandet, hvor arten rent
faktisk forekommer naturligt vildtlevende i Grønland,
eksempelvis indførsel af rensdyr eller moskusokser fra
udlandet.
Ved Aopdrættes i naturen@ tænkes primært på dambrug eller
lignende opdræt, under forhold, der ikke er Alukkede@ eller
afsondrede fra naturen.
Landsstyret kan dispensere fra forbudet, og i den forbindelse
fastsætte vilkår til beskyttelse af naturen. Dispensationen
skal ske på baggrund af en udarbejdet
naturkonsekvensvurdering svarende til den i § 41 krævede
vurdering, d.v.s. at den der søger om dispensation skal
redegøre for planerne for udsætningen eller opdrættet samt
hvilke konsekvenser, projektet anses at have for landskabet
eller fjord- og havområdet og naturen, herunder for de vilde
dyr og planter.
Denne dispensation kan også være en generel dispensation,
herunder en autorisation til at udsætte eksempelvis
specifikke planter.
Til § 33, stk. 3,4 og 5
Efter stk. 3 har Landsstyret mulighed for at udrydde dyre- og
plantearter, samt mikroorga-
nismer, hvis de skønnes at udgøre en risiko for de naturligt
forekommende vilde dyr, planter og mikroorganismer. Dette kan
f.eks. ske hvis disse dyr m.v. er udsat i naturen uden
tilladelse, er indslæbt eller har spredt sig på naturlig måde
fra et sted til et andet.
Ved Aindslæbt@ tænkes på de tilfælde, hvor mennesker ikke
bevidst har udsat dyr m.v. i naturen, men ubevidt har gjort
dette, f.eks. ved udledning i ballastvand, ved indførsel af
tømmer med levedygtige fremmede organismer eller ved, at dyr
m.v. der har Aværet blinde passagerer@ på skibe, har anløbet
en grønlandsk havn.
Efter stk. 4 kan Landstyret fastsætte regler med henblik på
at hindre indslæbning af de i stk. 1 nævnte arter. Det
vurderes, at der for øjeblikket ikke er behov for at
fastsætte regler herom, men i internationalt regi arbejdes
der med problemet. Der har i den forbindelse været fremsat
ideer om at udarbejde internationale regler herom. Hvis dette
sker, og Grønland bliver omfattet at disse regler, giver
bestemmelsen Landsstyret grundlag for at implementere sådanne
forpligtigelser.
Efter stk. 5 kan flytning og udsætning af vilde dyrearter fra
et sted til et andet sted i Grønland kun ske med godkendelse
fra Landsstyret. Formålet med bestemmelsen er et ønske om at
beskytte naturen, idet der før en sådan flytning og udsætning
bør foretages en nøje vurdering af konsekvenserne
heraf. Igennem årene har der i begrænset omfang
foregået en sådan flytning og udsætning, f.eks. flytningen af
moskusokser fra Kangerlussuaq til Ivittut.
Til § 34
Forbudet mod hold af pattedyr og fugle i indhegnede områder
gælder kun for vilde pattedyr og fugle. Husdyrhold i
indhegninger, f.eks. fårehold, hønsehuse m.v. eller hundehold
er således ikke omfattet af forbudet.
Til § 35
Allerede i dag er Grønland omfattet af regler der regulerer
udnyttelsen af vilde dyre- og plantearter. Grønland er
således omfattet af Washingtonkonventionen (CITES) som
regulerer international handel med udryddelsestruede planter
og dyrearter.
Til § 36
Ved totalfredede dyre- og plantearter forstås dyr og planter,
som ikke på noget tidspunkt af året må være genstand for
fangst og jagt eller indsamling.
Efter bestemmelsen er handel med totalfredede dyre- og
plantearter, samt dele heraf forbudt. Besiddelse af
totalfredede arter, eller dele heraf, er derimod ikke
forbudt. Landsstyret kan dog efter § 36, stk. 2 fastsætte
regler om besiddelse af sådanne arter, herunder at besiddelse
af sådanne arter er forbudt.
Til Kapitel 10. Genetiske ressourcer
For at gøre naturbeskyttelsesloven tidssvarende har det været
nødvendigt at medtage bestemmelser om genetiske ressourcer,
bl.a. for at sikre at udnyttelsen af sådanne ressourcer
kommer det grønlandske samfund økonomisk til gode.
Dette kapitel omhandler genetiske ressourcer, der forekommer
naturligt i naturen, modsat de i kapitel 11 nævnte genetisk
modificerede organismer, der ikke forekommer naturligt i
naturen. Sådant genetisk materiale kan stamme fra planter,
dyr og mikroorganismer m.v.
Langt den overvejende del af disse genetiske ressourcer er
mikroorganismer. Den grønlandske biodiversitet hvad angår
mikroorganismer er ikke alene af stor videnskabelig værdi;
den rummer også et kommercielt potentiale. Der er allerede
fundet interessante organismer og muligheden for at finde
helt nye, kommercielt interessante organismer og enzymer er
også til stede. Den grønlandske natur rummer således helt
unikke økologiske nicher, f.eks. kolde, varme eller
radioaktive kilder, gletchere, indlandsisen og ikaitsøjler,
for blot at nævne nogle få. Mikroorganismer fra disse nicher
producerer enzymer, som er virksomme ved lave temperaturer,
og kan derfor tænkes anvendt i nye, energibesparende og
hygiejniske, industrielle processer. Man kan derfor
forestille sig, at udenlandske interessenter i de kommende år
ønsker at udnytte disse organismer, eksempelvis
kulderesistente organismer, i forbindelse med
produktionen af diverse produkter.
Kap. 10 finder ikke anvendelse på menneskets genetiske
ressourcer, og kommer således ikke i konflikt med
sundhedsvæsenets og sundhedsforskningens eventuelle behov for
at udtage, indsamle, opbevare og registrere humanbiologisk
væv og humangenetiske informationer.
Biodiversitetskonventionen - som Grønland også er omfattet af
- indeholder nogle vigtige regler på dette område. Heraf
fremgår bl.a., at hvert land har suveræne rettigheder over
deres egne naturlige ressourcer og deres udnyttelse, og at
ingen uden forudgående tilladelser kan indsamle de genetiske
ressourcer. Det fremgår ligeledes, at resultaterne fra
forskning, udvikling og kommerciel udnyttelse skal deles
retfærdigt og ligeværdigt, og at lande, der stiller deres
biologiske diversitet til rådighed, skal have mulighed for at
deltage i bioteknologiske forskningsaktiviteter.
Forslaget vil bl.a. sikre, at Grønland er Apå forkant med
udviklingen@ og implementerer forpligtigelserne i
biodiversitetskonventionen.
Til § 37, stk. 1 og 2
Stk. 1 omfatter principielt alle former for erhvervelse af
alle slags genetiske ressourcer i Grønland, der er omfattet
af landstingsloven. Det betyder f.eks., at fisk, muslinger,
rejer og andre invertebrater, der er reguleret af
fiskerilovgivningen, ikke er omfattet af bestemmelsen jf. §
3, stk. 2. Heller ikke genetiske ressourcer vedrørende
domesticerede arter som f.eks. får eller kultiverede planter
er omfattet.
På grund af bestemmelsens brede karakter er det nødvendigt at
fastsætte en række undtagelser. Derfor indeholder stk. 2 et
sæt undtagelser, der dog alle har tilfælles, at de kun
gælder, hvis den erhvervelse m.v., der er tale om,
respekterer andre regler i forslaget eller bestemmelser
fastsat i henhold til forslaget. F.eks. omfatter
undtagelserne ikke erhvervelse af fredede arter eller
indsamling i fredede områder, hvor der gælder et totalt
indsamlingsforbud. Det er også en selvfølge, at såfremt der
findes relevante regler i anden grønlandsk lovgivning, må
også sådanne regler respekteres, idet § 37 ikke tilsigter at
ændre disse regler.
Stk. 2, nr. 1 om erhvervelse til direkte brug eller fortæring
vedrører f.eks. pattedyr og fugle, der nedlægges ved lovlig
jagt, herunder i erhvervsmæssigt øjemed, eller f.eks.
indsamling af bær.
Udtrykket @direkte brug eller fortæring@ betyder, at selvom
der lovligt kan indsamles f.eks. planter, vil det ikke være
lovligt at udnytte det genetiske materiale i disse til f.eks.
erhvervsmæssige bioteknologiske formål, idet dette ikke kan
betegnes som @direkte brug@. Mikroorganismer er ikke omfattet
af nogen af de undtagelsesbestemmelser, der accepterer en
erhvervsmæssig udnyttelse. En udnyttelse af det genetiske
materiale i disse til et erhvervsmæssigt formål, kræver
derfor allerede af den grund et forudgående informeret
samtykke efter hovedreglen i stk. 1.
Det bemærkes, at suveræniteten over genetiske ressourcer
næppe kan hævdes uden for Grønlands grænser, f.eks. hvis
genetisk materiale i bær eller planter, lovligt indsamlet
efter stk. 2, nr. 1 eller nr. 2, og siden udført fra
Grønland, udnyttes erhvervsmæssigt til bioteknologiske
formål.
Stk. 2, nr. 2 om erhvervelse i privat og personlig øjemed
omfatter f.eks. planter, der indsamles til et privat
herbarium, insekter, der indsamlet som led i en hobby, en
skoleklasses botanisering el. lign.
Til § 37, stk. 3
Stk. 3 om, at der i et samtykke efter stk. 1 kan fastsættes
de vilkår, der skønnes nødvendige til sikring af, at en
rimelig andel af udbyttet ved forsknings- og erhvervsmæssig
udnyttelse af genetiske ressourcer, tilfalder det grønlandske
samfund, er i overensstemmelse med reglerne i
Biodiversitets-konventionen.
Det bemærkes, at Biodiversitets-konventionen forudsætter, at
bestemmelserne administreres på en rimelig måde, d.v.s. ikke
så restriktivt, at adgang i praksis bliver umulig, og
samtidig således at der ikke diskrimineres mellem de lande,
der ønsker adgang.
Det bemærkes, at de kontrakter, der fastsætter vilkår for
adgang til indsamling af genetiske ressourcer, kan være meget
komplicerede, især hvis indsamlingen tager sigte på udvikling
af bioteknologiske produkter. F.eks. kan det være relevant at
tage stilling til omfanget af og betingelser for royalties,
ejendomsret til patenter m.v. Det vil derfor kunne være
nødvendigt, at Landsstyret søger professionel bistand, f.eks.
advokatbistand, hvor mere komplicerede kontrakter kommer på
tale.
Til § 37, stk. 4
Efter stk. 4 kan Landsstyret fastsætte nærmere bestemmelser
om undersøgelse og udnyttelse af Grønlands genetiske
ressourcer. Det betyder bl.a., at Landsstyret kan udvide,
præcisere og supplere undtagelserne i stk. 2.
Reglen om, at Landsstyret kan fastsætte bestemmelser om
undersøgelse af Grønlands genetiske ressourcer omfatter også
en regulering af rent videnskabelige undersøgelser i
Grønland, hvis de nugældende regler skal revideres eller
skønnes utilstrækkelige.
Endelig er der en adgang til at fastsætte bestemmelser om
offentlighedens inddragelse i beslutningsprocesserne d.v.s.
beslutninger efter stk. 1, 3 og 4. En sådan inddragelse kan
imidlertid også ske ad hoc og konkret, f.eks. i
tilfælde af indgåelsen af en større kontrakt efter stk. 1 og
3, og eventuelt stk. 4, enten ved en passende høring af
kommuner, interesseorganisationer, forskningsinstitutioner
m.v. eller ved annoncering og opfordring til kommentering af
et resumé af kontraktudkastet. En høring eller annoncering må
naturligvis respektere de forretningshemmeligheder, som der
opnås enighed med den anden part om, at udkastet indeholder.
Der er næppe et umiddelbart behov for at fastsætte en
bekendtgørelse eller lignende efter stk. 4, men den
internationale udvikling kan gøre noget sådant aktuelt
senere.
Til Kapitel 11. Genetisk modificerede organismer
For at gøre naturbeskyttelsesloven tidssvarende er det
nødvendigt at have bestemmelser om genetisk modificerede
organismer (GMO=er), bl.a. for at sikre, at naturen og
menneskers sundhed beskyttes i forbindelse med fremstilling,
udnyttelse, brug og forvaltning af GMO=er. Det skyldes ikke
mindst, at den bioteknologiske industri er i rivende
udvikling. Grønland vil derfor ikke B ikke engang i det korte
løb B kunne undgå at blive berørt af bioteknologiske
produkter, og må derfor være rustet til både at møde
udfordringerne i form af de risici, der kan være, og at være
i stand til at udnytte eventuelle fordele.
Modsat de i kapitel 10 nævnte genetiske ressourcer forekommer
GMO=er ikke naturligt i naturen, men er @kunstigt@
fremstillede. Loven omhandler imidlertid kun de
levende modificerede organismer, altså organismer
der er i stand til at overføre eller replicere genetisk
materiale.
Kap. 11 omfatter alle forekommende levende genetiske
modificerede organismer, herunder GMO=ere der indgår i
medicinske produkter og i fødevarer. Kap. 11 hindrer ikke
import og anvendelse af lægemidler, vacciner,
transplantationsmateriale og medicinsk udstyr af enhver art.
Dette vil i praksis sige, at den nuværende anvendelse af
lægemidler uhindret kan fortsætte. Kap. 11 hindrer heller
ikke anvendelse af GMO=ere i fødevareproduktionen, såfremt
disse produkter har været anvendt i fødevareproduktionen før
landstingslovens ikrafttræden. Hvorledes kontrollen med Anye@
produkter i fødevareproduktionen skal varetages- og i hvilken
udstrækning der skal gives dispensation efter stk. 3 til
anvendelse af sådanne organismer i fødevareproduktionen
- vil blive taget op til en nærmere vurdering efter
landstingslovens ikrafttræden.
Kap. 11 omfatter alle GMO=ere fordi alle typer GMO=ere kan
indebære ricisi for naturen og for menneskets sundhed, men
også fordi nedennævnte Cartagena Protokol om Biosikkerhed
omfatter alle GMO=ere.
Det genteknologiske område har en så kompleks karakter, at
det vil være hensigtsmæssigt at der foregår en løbende dialog
mellem de danske og grønlandske myndigheder, der
administrerer dette område. Herved kan Grønland bl.a.
indhøste viden og erfaringer på et område, som er nyt for
Grønland, men som samtidig er under stadig forandring. Det
kan ligeledes være aktuelt, at der indgås en egentlig
samarbejdsaftale mellem myndighederne i Danmark og Grønland.
Biodiversitetskonventionen forpligter landene til en vis
regulering m.v. af levende, modificerede organismer, som kan
formodes at have negative virkninger for bevaring og
bæredygtig udnyttelse af biodiversitet. Ifølge konventionen
skal der også tages hensyn til menneskers sundhed. Endvidere
er der visse forpligtelser til at give oplysninger om
eventuelle risici ved udførsel af sådanne organismer.
Grønland er allerede i dag omfattet af disse forpligtelser,
men det har ikke hidtil været nødvendigt at implementere dem.
På baggrund af bestemmelserne i Biodiversitetskonventionen
blev der i slutningen af 90'erne udarbejdet en speciel
international aftale om biosikkerhed, kaldet Cartagena
Protokollen om Biosikkerhed.
Formålet med Cartagena Protokollen om Biosikkerhed er at
beskytte naturen og menneskets sundhed i forbindelse med
grænseoverskridende overførsel, håndtering og anvendelse af
GMO=ere.
Den danske regering har ratificeret Cartagena Protokollen med
forbehold for Grønland.
Vedtagelse af naturbeskyttelsesloven vil tilvejebringe et
lovgivningsmæssigt grundlag for at Grønland kan opfylde
Cartagena Protokollen. Hvis lovforslaget vedtages, får
Landsstyret ligeledes kompetence til at gennemføre en mere
detaljeret regulering af området i form af en bekendtgørelse.
På dette tidspunkt vil Landstinget ligeledes kunne vedtage,
at Grønland skal være omfattet af Cartagena Protokollen.
Til Kapitel 12. Færdsel og ophold i naturen
Til § 39, stk. 1 og 2
Stk. 1 fastsætter, at alle har adgang til at færdes og
opholde sig i naturen. Det er således en markering af
princippet om allemandsretten.
Stk. 2 fastsætter imidlertid det naturlige forbehold, at
denne frie adgang til at færdes og opholde sig i naturen,
samt de dertil hørende aktiviteter, ikke gælder for de
områder, hvor der i fredningsbestemmelser eller på anden måde
er fastsat begrænsninger for almenhedens adgang til færdsel
og ophold. Dette kan f.eks. være i de tilfælde, hvor der er
fastsat begrænsninger for færdsel efter lovens kapitel 2-4.
Til § 39, stk. 5
Landsstyret kan fastsætte regler om adgang til færdsel og
ophold i naturen, herunder om anvendelse af motoriserede
befordringsmidler. Bestemmelsen er tiltænkt som et eventuelt
supplement til miljøforordningens regler om anvendelse af
motoriserede befordringsmidler i de tilfælde, hvor der ikke
er miljøproblemer forbundet med færdslen, men hvor det er
naturhensyn der skal tages.
Til § 39, stk. 6
Denne bestemmelse om, at Landsstyret kan fastsætte regler om
at arrangører af ture har pligt til at anvende guide er
medtaget i loven, fordi det i flere tilfælde har vist sig
ønskeligt, såfremt Landsstyret har kompetence til
administrativt at kræve en guide i forbindelse med et
turistarrangement.
Bestemmelsen vil bl.a. kunne være relevant i forbindelse med
turarrangementer i de fredede områder.
Til Kapitel 13. Naturpleje og naturgenopretning
Til § 40, stk. 1, 2 og 3
Stk. 1 opfylder et behov for at kunne fastsætte regler om
naturpleje også i områder, der ikke er fredede.
Stk. 2 indebærer, at Landsstyret for nærmere afgrænsede
områder, uden at gennemføre en fredning kan fastsætte regler
med det formål at beskytte den eksisterende
landskabsstruktur, herunder vegetation og jordlag.
Eksempler på beskyttelse af vegetation kan f.eks. være
beskyttelse mod overgræsning fra vilde dyr i fredede områder,
eller i forbindelse med flyttede moskusoksebestande.
Ved beskyttelse af jordlag er specielt tænkt på
foranstaltninger, der forhindrer eller delvist forhindrer
erosion.
Bestemmelsen er ikke tiltænkt anvendt i forbindelse med
beskyttelsen af den eksisterende landskabsstruktur på
arealer, der anvendes til landbrugsaktiviteter, idet anden
lovgivning regulerer dette område.
Efter stk. 3 kan Landsstyret fastsætte regler om, at arealer
i nuværende landbrugsområder skal friholdes for
landbrugsaktiviteter. Her tænkes der på arealer i
landbrugsområder, der endnu ikke er opdyrket.
Efter stk. 3 har Landsstyret ligeledes mulighed for at
fastsætte regler om at friholde mulige fremtidige
landbrugsområder for landbrugsaktiviteter. Dette kan være
særligt relevant, såfremt et områdes naturtilstand vil kunne
blive væsentligt forringet, hvis der kommer
landbrugsaktiviteter i området.
Til § 40, stk. 4
Landsstyret kan fastsætte regler om forvaltningsplaner, bl.a.
for at sikre, at områder plejes hensigtsmæssigt.
Udarbejdelse af sådanne forvaltningsplaner vil ske i et tæt
samarbejde med berørte kommuner.
Til Kapitel 14. Naturkonsekvensvurdering
Baggrunden for bestemmelsen i § 41 er ønsket om, at der
forinden større anlægsarbejder eller placering af anlæg eller
virksomhed, der i væsentlig grad vil kunne medføre ændring af
landsskabets eller saltvandsområders karakter eller
væsentligt vil kunne påvirke naturen, udarbejdes en
redegørelse - en naturkonsekvensvurdering - der beskriver
hvilke konsekvenser, projektet anses at have for
landskabet/fjord- og havområdet og naturen.
Eksempel på anlægsarbejder m.v. der vil kunne være pålagt
kravet om konsekvensvurdering er vejanlæg og
vandkraftsudvinding.
Der er således et væsentlighedskriterium; nemlig at der skal
være tale om et projekt, der vurderes væsentligt at kunne
påvirke landskabet/hav- og fjordområder eller naturen,
herunder dyr og planter.
Hensigten med denne redegørelse er at give Landsstyret en
kvalificeret mulighed for at vurdere, hvilken betydning et
projekt vil have på f.eks. landsskabets karakter eller på
fauna og flora. Redegørelsen vil også kunne danne grundlag
for en vurdering af, hvorvidt Landsstyret skal fastsætte
vilkår til en eventuel godkendelse af et projekt.
En naturkonsekvensvurdering vil ligeledes give de berørte
kommuner og organisationer og foreninger samt
lokalbefolkningen bedre mulighed for at overskue og diskutere
konsekvenserne for landskabet og naturen, før et større
projekt tillades.
Redegørelsen skal udarbejdes af den der planlægger ovennævnte
aktiviteter. Baggrunden herfor er, at den der kender mest til
projektet i opstartsfasen af naturlige grunde er den, som har
planer om gennemførelse af projektet. Desuden er en sådan
regel i overensstemmelse med filosofien bag det almene
princip om, at forureneren betaler.
Kravet om udarbejdelse af naturkonsekvensvurderinger skal
delvist ses i sammenhæng med miljøforordningens krav om
miljøgodkendelser af særligt forurenende virksomheder.
Miljøforordningens formål er således bl.a. at forhindre eller
begrænse en given forurening, hvilket inddirekte også kan
være til gavn for naturen.
Til § 42
Bestemmelsen fastsætter, at aktiviteter der hjemles i
råstofloven er undtaget for kravene i § 41, stk. 1. Den der
ønsker at foretage aktiviteter efter råstofloven - herunder
efterforskning og udvinding - skal ifølge bemærkningerne til
råstofloven før sådanne aktiviteter udarbejde en beskrivelse
af virkningerne på miljøet.
Til Kapitel 15. Friluftsreklamer
Til § 44
Reklamer kan foruden traditionelle skilte m.v. også være
påmalede reklamer på klipper m.v.
Anvendelse af friluftsreklamer i forbindelse med midlertidige
arrangementer m.v. af maksimalt to ugers varighed er ikke
omfattet af forbudet. Denne undtagelsesbestemmelse er ny i
forhold til den bestemmelse om friluftsreklamer, der findes i
naturfredningsloven af 1980. Baggrunden herfor er, at
forbudet ikke er tiltænkt de tilfælde, hvor der kun er tale
om reklamering i forbindelse med midlertidige arrangementer
m.v., herunder ved sportsarrangementer.
Til Kapitel 16. Administration m.v
Dette kapitel indeholder en række forskellige forhold, der
har det tilfælles, at de har relationer til administrationen
af loven.
§§ 45-48 beskriver kommunernes rolle.
Til § 45
Bestemmelsen regulerer kommunernes kompetence indenfor
naturbeskyttelsesområdet.
Forslagets udgangspunkt er, at det er Landsstyret der har en
række kompetencer efter loven. Efter § 45 kan Landsstyret
imidlertid pålægge en eller flere kommunalbestyrelser at
varetage nærmere afgrænsede områder, som det efter
landstingsloven påhviler Landsstyret at varetage.
Denne bestemmelse er kun tiltænkt at blive anvendt, såfremt
pågældende kommunalbestyrelse (r) er indforstået med at udøve
beføjelser, der i denne lov er tillagt Landsstyret. Denne
bestemmelse er således ikke tiltænkt anvendt til at tvinge
kommunalbestyrelser til at overtage beføjelser og dermed
ansvaret for forhold, der er reguleret i denne landstingslov.
Bemyndigelsen efter denne bestemmelse kan ske ved en
administrativ beslutning af Landsstyret, og kræver derfor
ikke nødvendigvis udstedelse af regler herom.
Til § 46
Efter denne bestemmelse har Landsstyret mulighed for at
bestemme, at hele tilsynet med landstingslovens overholdelse
eller noget af tilsynet skal udøves af en, flere eller
samtlige kommunalbestyrelser. En sådan eventuel overdragelse
af tilsynskompetence vil ske i samråd med den berørte
kommunalbestyrelse, og kun såfremt pågældende
kommunalbestyrelse er indforstået hermed.
Til § 47
For bl.a. at have et overblik over kommende kommunale
vedtægter, og for at kunne føretilsyn med at der ikke
vedtages regler, der er i strid med landstingsloven,
fastsættes det, at Landsstyret skal stadfæste kommunale
vedtægter, der ønskes vedtaget efter denne landstingslovs
ikrafttrædelse. Såfremt der ikke er sket en sådan
stadfæstelse, har vedtægten ingen retsvirkning.
Kundgørelse af kommunale vedtægter skal ske på samme måde som
ved kundgørelse af landstingslove og forordninger eller
bekendtgørelser, herunder optagelse i Nalunaarutit.
Til § 48
Det har i praksis vist sig meget vanskeligt at danne sig et
overblik over, hvilke kommunale vedtægter, der findes inden
for naturbeskyttelsesområdet. Grønlandsk lovregister
indeholder nogle af de eksisterende kommunale vedtægter, men
ikke nødvendigvis dem alle (Det er ikke noget krav, at en
kommunal vedtægt er medtaget i lovregisteret for at have
retskraft).
For at få et overblik over omfanget af de kommunale vedtægter
fastsættes det, at Landsstyret registrerer eksisterende
kommunale vedtægter på baggrund af kommunalbestyrelsens
oplysninger herom. Oplysningerne skal indsendes til
Landsstyret senest 1 år efter denne landstingslovs
ikrafttrædelse efter nærmere anvisning fra Landsstyret. Denne
anvisning vil i praksis ske ved, at Landsstyret efter
landstingslovens ikrafttræden tilskriver samtlige
kommuner og anmoder dem om at indsende de ønskede
oplysninger, eventuelt i skemaform, således at registreringen
bliver lettere, og der eventuelt kan udarbejdes en samlet
oversigt.
Til § 49
Bestemmelsen tager sigte på internationale overenskomster,
d.v.s. aftaler, traktater, konventioner og protokoller, hvor
Grønland efter sædvanlig forudgående høringsprocedure
er omfattet af den danske ratifikation. Bestemmelsen
vedrører derfor kun implementering af sådanne overenskomster.
Med denne bestemmelse fastsættes det, at Landsstyret kan
fastsætte regler til opfyldelse af de internationale
overenskomster på naturområdet, som den danske regering på
Grønlands vegne har ratificeret. Dette betyder, at såfremt
Grønland omfattes af en international konvention m.v. skal
Landsstyret sørge for at udarbejde bestemmelser, der sikrer
overholdelsen af konventionen m.v.
Til § 50
Bestemmelsen er inspireret af den danske
naturbeskyttelseslov, hvor miljøministeren har mulighed for
at nedsætte sagkyndige råd til at rådgive sig om spørgsmål
inden for lovens område.
Såfremt der nedsættes et Naturbeskyttelsesråd efter denne lov
er det ligeledes tiltænkt kun at rådgive Landsstyret i
generelle sager, og altså ikke i konkrete sager. Rådet
er heller ikke tiltænkt at have nogen form for administrative
beføjelser.
Sammensætningen af rådet og dets funktionsperiode m.v.
afgøres af Landsstyret ved administra-
tiv beslutning. Såfremt rådet nedsættes, skal det være bredt
sammensat og bl.a. være repræsenteret af brugerinteresser.
Til § 51
Bestemmelsen giver Landsstyret bemyndigelse til at fastsætte
regler om brugerbetaling i forbindelse med lovens
administration, herunder til dækning af myndighedernes
omkostninger ved behandling af sager om tilladelser eller
dispensationer og ved behandling af klagesager, men kun i
tilfælde, hvor en person m.v. ved ansøgning, klage og
lignende har givet anledning til en
myndighedsbehandling.
Til Kapitel 17. Tilsyn m.v.
Til § 52
Landsstyret påser overholdelsen af denne landstingslov og
de regler, der er udstedt efter landstingsloven.
Grundet forskellige forhold, herunder landets størrelse,
vil tilsynet primært være en forpligtigelse til at reagere i
de tilfælde, hvor Landsstyret bliver gjort opmærksom på, at
der foreligger overtrædelser af landstingsloven. Men
Landsstyret vil også i det omfang det er muligt foretage et
præventivt tilsyn rundt i
landet.
Til § 53
Da der ikke er privat ejendomsret til arealer i Grønland,
benyttes begrebet Aindehaver af en
brugsrettighed@ i stedet for eksempelvis Aejer
af en ejendom@.
Til Kapitel 18. Klage og søgsmål
Til § 55, stk. 1 og 2
I naturfredningsloven af 1980 er der ikke mulighed for at
påklage Landsstyrets - eller kommunalbestyrelsens, hvis den
har fået kompetence til at træffe afgørelser efter loven-
afgørelser til et uvildigt klageudvalg. Det er der derimod
inden for miljøområdet, idet der i landstingsforordning om
beskyttelse af miljøet er nedsat et sådant klageudvalg, som
benævnes Miljøklageudvalget.
Landsstyret har fundet, at det ligeledes er ønskeligt at
der på naturbeskyttelsesområdet findes et uvildigt
klageudvalg, der kan behandle Landsstyrets- eller
kommunalbestyrelsens, (hvis kommunen har fået overdraget
beføjelser efter loven) afgørelser.
Klageberettigede efter denne lov er den samme kreds af
personer m.v., som har klageadgang tilMiljøklageudvalget
ifølge landstingsforordning om beskyttelse af miljøet.
Naturklageudvalget kan efterprøve et skøn. Udvalget kan
afvise en klage, hvis klageren ikke opfylder
procesbetingelserne.
Som det fremgår af § 58 fastsætter Landsstyret
regler om udvalgets sammensætning. Medlemmerne af
klageudvalget må ikke være medlemmer af Landsstyret.
Honorering af udvalgets medlemmer sker efter
reglerne i landstingslov om vederlag m.v.. til medlemmer af
Landstinget.
Til §§ 56 og 57
§§ 56 og 57 fastsætter det udgangspunkt, at en klage har
opsættende virkning for godkendelser, tilladelser og påbud og
forbud, der er givet efter landstingsloven. Der er dog
mulighed for, at Landsstyret kan gøre undtagelse for dette
udgangspunkt.
Efter § 57 må en borger ikke påbegynde bygge- og
anlægsarbejder B som vedkommende har fået tilladelse
til efter landstingsloven B før den i § 55,
stk. 3 nævnte klagefrist (6 uger) er udløbet. Efter
§ 57, stk. 2 kan Landsstyret dog i særlige tilfælde
bestemme, at sådanne bygge- og anlægsarbejder kan påbegyndes,
selvom klagefristen endnu ikke er udløbet.
Til Kapitel 19. Sanktioner m.v.
Af sanktionsbestemmelserne fremgår det, at overtrædelser
af en række af landstingslovens bestemmelser eller regler der
er udstedt efter denne landstingslov kan sanktioneres ved
bøde og konfiskation. En form for administrativ sanktion er
reguleret i § 63, hvoraf det fremgår,
at Landsstyret kan tilbagekalde tilladelser og godkendelser,
hvis der sker overtrædelser af landstingsloven eller af
regler udstedt efter landstingsloven. Det fremgår endvidere
af § 63, stk. 2, at Landsstyret i særlige tilfælde kan
afslå en ansøgning om tildeling af en tilladelse eller
godkendelse, såfremt den pågældende ansøger på et tidligere
tidspunkt har overtrådt bestemmelser indenfor
naturbeskyttelsesområdet.
Anvendelsen af § 63, stk. 1 og 2 kan alene ske i de
tilfælde, hvor overtrædelsen af landstings-
loven eller af regler udstedt efter landstingsloven, er
fastslået ved dom.
Til Kapitel 20. Ikrafttrædelse m.v.
Af § 64, stk. 2 fremgår, at reglerne i
naturfredningsloven af 1980 om nationalparken opretholdes
indtil de eventuelt ændres. Efter stk. 2 og 3 har Landsstyret
kompetence til at fastsætte samtlige regler om
naturbeskyttelse i en bekendtgørelse om Nationalparken i
Nord- og Østgrønland og til samtidig at ophæve reglerne i
§§ 15 og 16 i naturfredningsloven af 1980, således at
denne lov dermed i sin helhed er ophævet.
Inatsisissatut siunnersuummi aalajangersakkanut ataasiakkaanut nassuiaatit
10. oktober
2003
UKA 2003/159
Inatsisissatut siunnersuummi aalajangersakkanut
ataasiakkaanut nassuiaatit
Kapitali 1-imut. Inatsisip siunertaa atuuffialu
§ 1-imi siunertatut aalajangersakkakkut Inatsisartut
inatsisaat tunngavigalugu aqutsinermi isiginiagassat inatsit
naapertorlugu isiginiarneqarsinnaasut isiginiarneqartussallu
killilerneqarput. Tassalu siunertat § 1-imi taaneqartut
tassaapput siunertat pingaarnerit Inatsisartut inatsisaata
allaffissornikkut aqunneqarnerani isigisariaqartut,
ilanngutinngitsoorumaneqanngilarli § 1-imi taaneqartut
saniatigut isiginiagassat allattaaq inatsisartut inatsisaat
naapertorlugu tigussaasumik aalajangikkat
isigimasariaqarsinnaanissaat.
§ 1, imm. 1-imut:
Piujuaannartitsinermik tunngaveqarneq/piujuaannartitsineq
tunngavigalugu ineriartorneq 1992-imi Riomi Naalagaaffiit
Peqatigiit avatangiisit ineriartornerlu pillugit
ataatsimeersuartitsinerani sammisat pingaarnersaraat.
Uumassusillit assigiinngitsut amerlasoorsuunerat pillugu
1992-imi isumaqatigiissut (ulluinnarni uumassusillit
assigiinngitsut pillugit isumaqatigiissummik taaneqartartoq)
Danmarkip - naalakkersuisut akuersinerisigut - Kalaallit
Nunaat sinnerlugu atsiugaa malillugu allassimavoq, nunat
uumassusillit assigiinngeqisut atajuarnissaat
akisussaaffigigaat uumasullu isumalluutitik atortussaallugit
piujuartitsinissaq tunngavigalugu. Taamaalilluni Inatsisartut
inatsisaatigut Kalaallit Nunaata pisussaaffigaa inuiaqatigiit
ineriartussasut piujuartitsinissaq tunngavigalugu.
Piujuartitsinissaq tunngavigalugu oqarneq imatut
paasisariaqarpoq, isumalluutit avatangiisit mianeralugit
atorneqassasut iluaquteqarniarneq illersuinerlu
oqimaaqatigiissillugit, taamaalilluni inuuniarnermi
tunngavissat aserorneqaqqunagit. Tassalu piujuartitsinissaq
tunngavigalugu ineriartornermi qulakkeerneqassaaq
innuttaasut pisariaqartitaat naammassineqassasut kinguaariit
tulliuttut periarfissaat akornusernagit.
Imm. 1-imi allassimavortaaq Inatsisartut inatsisaatigut
pinngortitaq illersorneqassasoq Amianersornissamik
tunngavissat naapertorlugit@. Mianersornissamik
tunngaveqarneq Uumassusillit amerlasoorsuunerat pillugu nunat
tamalaat isumaqatigiissutaanni aallaqqaasiutitut
pituttuisututut ilanngunneqarsimavoq. Isumaqatigiissummi
mianersornissamik tunngaveqarnissaq ima nassuiarneqarpoq:
@Isumaqatigiissuteqartut oqaatigissavaat uumassusillit
amerlasoorsuunerat eqqarsaatigalugu uumassusillit
ikileriarnissaat uumassusilinnilluunniit annaasaqarnissaq
ulorianartorsiortinneqartillugu ilisimatuussutsikkut
ilisimasanik taammaattoqarneranut qularnaarisunik
amigaateqarneq tunngavissatut atorneqassanngitsoq
ulorianartorsiortitsinerup tamatuma
pinngitsoortinniarneqarnissaanut
annikillisarneqarnissaanullu iliuuseqarnissap
kinguarsarneranut@. Mianersornissamik tunngaveqarnissaq
tassa imatut paasisariaqarpoq isumalluutit piujuartitsinissaq
tunngavigalugu iluaqutiginiarneqarnersut
nalornissutigineqarpat tamanna pinngortitamut
iluaqutissan-ngortinneqartassasoq. Tassalu tamakkiisumik
uppernarsaasoqartariaqanngilaq pisortat pinngortitaq
illersorniarlugu aaqqissuussinnginneranni.
Tamatuma saniatigut imm. 1-mi allassimavoq Inatsisartut
inatsisaat aqunneqassasoq Ainuit inuunerminni atugarisaat
ataqqillugit@. Tamatumani isumagineqarpoq najukkani
assigiinngitsuni pissutsit innuttaasullu kissaatigisaat
pingaarnersiuinerilu, kiisalu qangaaniilli ilisimasat
inooriaatsillu ilanngunneqarlutillu isiginiarneqartassasut.
Qangaaniilli ilisimasanik inuusaatsinilllu
ataqqinnittussaassuseq Uumassusillit Amerlasoorsuunerat
pillugu isumaqatigiissummut siulequtsiunneqarsimavoq. Tassani
allassimavoq atsiueqataasut Apaasilluaraat nunat inoqqaavi
aammalu nunaqqatigiit ilisimasatoqqaminnik
tunngaveqarluinnartumik inooriaaseqartut amerlasoorpassuit
uumassusilinnik isumalluuteqartorujussuusartut, aammalu
kissaatigineqartoq uumassusillit amerlasuunerannik
attassiinnartoqassappat, uumassusillillu taakku ilaannik
nungukkiartuutaanngitsumik atorluaasoqassappat
ilisimasatoqqat atugaanerat, nutaaliorneq iliuuseqarnerillu
naapertuilluartumik agguataarsimasariaqartut.@.
Aammattaaq Uumassusillit Amerlasoorsuunerat pillugu
Konventionimi artikel 10-imi oqaatigineqarpoq nunat
Akulturitoqqat naapertorlugit uumassuilinnik ileqquusumik
atuineq illersorlugulu siuarsassagaat, tamanna uumassusillit
nungutsaaliorneqarnerannut aammalu piujuartitsinissamik
tunngaveqarluni atuinermut akerliunngippat.@
Aammattaaq qangaaniilli ilisimasat inuusaatsillu Kulturit
tamalaarpassuunerat pillugu nunat tamalaat
isumaqatigiissutaannut ilanngunneqarsimapput. Tassani
ilaatigut oqaatigineqarpoq nunat ilaasortaasut pisuussutit
uumassusillit iluaqutigineqarnerannik aqutsinerminni
pisussaasut qangaaniilli ilisimasat inuusaatsillu
ataqqinissaannut illersornissaannullu.
§ 1, imm. 2-imut
Imm. 2-mi inatsisartut inatsisaanni siunertat pingaarnerit
taagorneqarput.
Imm. 2, nr. 1-mi taaneqarpoq, Inatsisartut inatsisaanni
siunertarineqartoq uumassusillit amerlasuunerat
illersorneqassasoq. Taamatut oqarneq imatut paasisariaqarpoq
Inatsisartut inatsisaatigut qulakkeerneqassasoq nunatsinni
siunissamissaaq uumassusillit naasullu assigiinngitsut
maannakkutut amerlassuseqartuartinneqartariaqartut,
tamatumani ilanngullugit pissutsit taamaattuarnissaat
anguniarlugu illersuinissaq anguniarlugu
iliuuseqartoqarsinnaanera.
Kalaallit Nunaat Uumassusillit assigiinngitsut
amerlasoorsuunerat pillugu Isumaqatigiissummut
1992-imeersumut ilaatinneqarpoq. Tassanilu pingaarnertut
siunertarpiaavoq naasut uumassusillillu amerlasoorsuunerisa
illersorneqarnissaat.
Imm. 2, nr. 2-mi allassimavoq Inatsisartut inatsisaatigut
minnerunngitsumik anguniarneqartoq pisuussutit uumassusillit
piujuartitsinissamik tunngaveqarluni iluaqutigineqarnissaat.
Pisuussutinik uumassusilinnik oqarnermi pineqarpoq
nunatsinni uumassusillit naasullu kap. 2, 3 aamma 4 aamma 5
malillugit malittarisassaqartinneqartut uumasunut
miluumasunut timmissanullu, uumassusilinnullu allanut
kiisalu pinngortitami naasunut tunngatillugu. Oqariaaseq
Apiujuartitsinissamik tunngaveqarneq@ matuma siuliini
allaaserineqareerpoq.
§ 1, imm. 3-mut
Tassani allaaserineqarput Inatsisartut inatsisaanni siunertat
allat imm. 2-mi pingaarnertut siunertatut taaneqanngitsut.
Pinngortitamik allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut
inatsisaannut atuuttumut sanilliullugu Inatsisartut
inatsisaanni nutaatut malittarisassiortoqarpoq pinngortitat
uumasut nujuartat, naasut pinngortitallu isaannarmik
takuneqarsinnaanngitsut kiisalu uumassusillit naleqqussakkat
pillugit inuiaqatigiit qanoq pissusilersortariaqarnersut.
Tassalu imm. 3, nr. 1-mi 2-milu ersarissarneqarpoq
Inatsisartut inatsisaanni anguniagaasoq qulakkeerumallugu
uumasunit nujuartanit, naasunit pinngortitanillu isaannarmik
takussaanngitsunit pisut atorneqarnerat inuiaqatigiinnut
iluaqutaassasoq, aammalu Inatsisartut inatsisaanni
anguniagaasoq qulakkeerumallugu uumassusillit naleqqussakkat
iluaqutigineqarneranni, atugaaneranni aqunneqarnerannilu
pinngortitaq inuillu peqqissusiat illersorneqassasut.
§ 2-mut
Tamatumani Inatsisartut inatsisaata nunat imartallu atuuffii
aalajangersarneqarput. Taamaalilluni Inatsisartut inatsisaat
nunamut kiisalu imartanut aalisarnikkut oqartussaaffigisanut
atuuppoq.
Inatsisartut inatsisaat aallaavittut Kalaallit Nunaanni
nunaminertanut tamanut atuuppoq. Taamaattorli kapitali 7, 8,
12, 13, 14 aamma 15 aalajangersakkanik imaqarput taamaallaat
illoqarfiit nunaqarfiillu killeqarfiisa avataannut
atuuttunik.
Inatsisartut inatsisaat aammattaaq sakkutooqarfinnut,
silasiorfinnut assigisaannullu atuuppoq.
§ 3-mut
Uumassusillit naasullu Inatsisartut inatsisaanni
ilaatinneqartut aalajangersaavigineqarput.
Imm. 1-imi atuarneqarsinnaasutut naasut pinngortitami
naasartut, nunami immamilu miluumasut, timmissat, uumasullu
allat Inatsisartut inatsisaanni pineqarput. Tamatumunngali
ilanngussisoqanngilaq, tassalu aalisakkat kiisalu uillut,
raajat, saattuat qimerloqanngitsullu allat imermi
taratsumilu uumasuusut.
Aalisakkat uumaffiisaalu illersugaanerat, kiisalu
qimerluitsut imermi taratsumilu uumasuusut illersugaanerat,
aalisarnermut inatsisikkut malittarisassaqartitaavoq.
Imm. 2-p naasut pinngortitami naasartut suulluunniit
Inatsisartut inatsisaanni aalajangersaavigineqarput,
tassunga ilaatigut ilaallutik naasut, ivikkat, issuatsiaat
pupiillu pinngortitami naasartut.
§ 4-mut
Tamatumani aalajangersarneqarpoq Inatsisartut inatsisaat
misissueqqaarnernut, misissueqqissaarnernut pisuussutinillu
uumaatsunik atuinermut aalajangersagaliornissamut
atuutsin-neqarsinnaanngitsoq. Pisuni taamaattuni
aatsitassanut ikummatissanullu inatsit
atuutsinneqartussaavoq.
Kapitali 2-mut. Uumasunik miluumasunik timmissanillu
illersuineq
§5-mut
Aalajangersakkami matumani pineqarpoq Naalakkersuisut
uumasunik miluumasunik tassunga ilanngullugit ataani
immikkoortuni 1-9-mi attuumassuteqartunut maleruagassat.
§5, imm. 1, nr. 1-mut
Uumasunik aalajangersimasunik, uumasoqatigiinnik
taakkualuunniit ilaannik naalakkersuisut
eqqissisimatitsinissamut maleruagassanik
aalajangersaasinnaapput.
Uumasut aalajangersimasut eqqissisimatitaanerat tassaavoq
uumasut taakkua tamarmik nuna tamakkerlugu eqqissisitaanerat,
assersuutigalugu arferit timmissalluunniit aalajangersimasut.
Imm. 2 malillugu illersuiniarluni iliuusaasinnaasunut
sanilliullugu uumasut aalajangersimasut eqqissisimatitaanerat
pillugu nr. 1-imik atuineq nalinginnaasunik tassaasaassaaq
uumasut eqqissisimatitaalluinnarneqalernerat, taamaalilluni
ukiup ilaani sukkulluunniit piniaqqusaajunaarlugit.
Uumasoqatigiinnik oqarnermi pineqarput uumasoqatigiit nunap
immikkoortuini agguarsimagajuttut. Uumasoqatigiit
agguarsimanerannut assersuutitut taaneqarsinnaavoq tuttut
umimmaallu nuna kaajallallugu amerlanerullutik
ikinnerullutilluunniit agguarsimasarmata. Imm. 1 malillugu
uumasoqatigiit taamaattut ataatsit arlallilluunniit
eqqissisimatitaasinnaapput.
Kiisalu nr. 1 malillugu uumasoqatigiit ilaannut
eqqissisimatitsinissamut malittarisassanik
aalajangersaasoqarnissaa periarfissaqarpoq. Tamatumani
assersuutigalugu pineqarsinnaapput tuttut umimmaalluunniit
amerlasuut ikittulluunniit ilaasa eqqissisimatitaanerat,
assersuutigalugu sumiiffimmi aalajangersimasumi.
Pinngortitap eqqissisimatitaanissaanut Inatsisartut
inatsisaat ullumikkut atuuttoq malillugu piniarneq pillugu
Inatsisartut inatsisaannut tunngatillugu periarfissaqareerpoq
miluumasut uumasoqatigiit ataatsit taakkuluunniit ilaasa
eqqissisimatitaanissaannut.
§5, imm. 1, nr. 2-mut
Uumasut miluumasut timmissallu suiaassusiat, utoqqaassusiat
angissusiallu tunngavigalugit piniarnernermut
malittarisassanik Naalakkersuisut aalajangersaasinnaapput.
Tupinnanngitsumik aalajangersagaq taanna pingaartumik uumasut
miluumasut illersornissaannut pingaaruteqartussaavoq, aammali
timmissat illersornissaannut pingaaruteqarluarsinnaavoq.
Piniarneq pillugu Inatsisartut inatsisaat malillugu
piniarnerup aqunneqarnissaa pillugu iliuutsinik
naammassinninnissamut tunngavissaqareerpoq, tamatumani
ilanngullugu malit-tarisassiortoqarsinnaalluni uumasut
piniarneqarsinnaasut angissusiat, utoqqaassusiat aamma
suiaassusiat pillugit.
§5, imm. 1, nr. 3-mut
Uumasut miluumasut timmissallu qaqugukkut
piniarneqarsinnaaneri pillugit Naalakkersuisut
malittarisassiorsinnaapput.
Uumasunut assigiinngitsunut ataasiakkaanut tunngatillugu
nalunaarusiornermut atatillugu Naalakkersuisut
nalilersussavaat uumasut miluumasut timmissallu qaqugukkut
piniarneqartassanersut, ilaatigut ilisimariikkat
pitsaanerpaat naatsorsuutigalugit.
Pinngortitamik allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut
inatsisaanni atuuttumi periarfissaqareerpoq, piniarneq
pillugu Inatsisartut inatsisaat ilanngullugu, piffissat
piniarfissat aalajangersarnissaannut.
§5, imm. 1, nr. 4-mut
Sumiiffinni aalajangersimasuni piniarnermik inerteqquteqarneq
pillugu Naalakkersuisut malittarisassiorsinnaapput.
Taamatut sumiiffinni erseqqinnerusumik taasani piniarnerup
inerteqqutaalernissaanut ilaatigut pissutaasinnaavoq
Naalakkersuisut paasippassuk uumasoqatigiit ataatsit
arlallilluunniit sumiiffimmi pineqartumi ikileriarsimasut.
Iliuusissat sorliit iliuusissaaneranni Naalakkersuisut
eqqarsaatersuutaanni aalajangiinissami pi-ngaartuusussaavoq,
Naalakkersuisut aalajangersagaq taanna
atorsinnaaneraat/atussaneraat aammalu Naalakkersuisut
qaqugukkut kapitali 5 nunaminertat aamma tatsit immallu
eqqissisimatinnissaannut tunngasoq
atorsinnaaneraat/atussaneraat, Naalakkersuisut
kissaatigippassuk uumasut miluumasut timmissalluunniit
sumiiffinni erseqqinnerusumik tassani
piniaqqusaajunnaassasut. Assigiinngissutit ilagaat
Naalakkersuisut nr. 4 timitalersinnaammassuk
nalunaarusiornermikkut, kisiannili kapitali 5 malillugu
eqqissisimatitsineq periaaseq immikkut ittoq atorlugu
ingerlanneqartussaalluni. Nr. 4 malillugu illersuinermi
taamaallaat pineqarpoq piniaqqusiunnaarneq, kapitali 5-ili
malillugu eqqissisimatitsinermi ilaalluarsinnaallutik
aalajangersakkat sumiiffimmut tunngasut allat. Kapitali 5
malillugu eqqissisimatitsineq aamma sivisunerugajussinnaavoq,
nr. 4-li malillugu aaqqissuussinerit sivikinnerusumik
atuussinnaallutik.
Piniarneq pillugu Inatsisartut inatsisaanni Naalakkersuisut
ullumikkut periarfissaqareerput sumiiffiit aalajangersimasut
piniarfigeqqujunnaarnissaannut. Kisiannili pinngortitap
illersorneqarnissaa pillugu Inatsisartut inatsisaanni
ilaammat uumasut miluumasut timmissallu
illersugaanissaat aalajangersagaq taanna
pinngortitap illersorneqarnissaa pillugu Inatsisartut
inatsisaaniitinneqartariaqaraluarpoq.
§5, imm. 1, nr. 5-imut
Aalajangersagaq manna malillugu Kalaallit Nunaat tamakkerlugu
nunalluunniit immikkoortuini erseqqinnerusumik taasani
nunamiunik imarmiunillu miluumasunik kiisalu timmissanik
pisassiissutit Naalakkersuisut malittarisassanik
aalajangersagaliorsinnaapput.
Ukiut ingerlanerini Naalakkersuisut uumasut miluumasut
nunamiut imarmiullu qanoq amerlatigisut
pisarineqarsinnaanerat aalajangersartarsimavaat.
Assersuutigalugit taaneqarsinnaapput tuttut umimmaallu
arferillu ilaasa piniagaanerat.
Pisassat aamma aqunneqarsinnaapput aalajangeraanni timmissat
qanoq amerlatigisut ullormut pisarineqassanersut.
Pisassat amerlassusilerneqarneranni Naalakkersuisut
aalajangersinnaavaat pisassat inuussutissarsiutigalugu
piniartuinnarnit imaluunniit sunngiffimmi pinialuttartunit
pisarineqassasut, kiisalu piniartut pinialuttartullu
akornanni pisassat qanoq agguaanneqassanersut.
Uumasut miluumasut timmissallu qanoq amerlatigisut
pisarineqarnissaannut Naalakkersuisut ullumikkut
aalajangersaasinnaareerput.
§5, imm. 1, nr. 6-imut
Naalakkersuisut nalunaarut manna naapertorlugu uumasut
miluumasut timmissallu nerisarisartagaasa
illersorneqarnissaannut maleruagassanik
aalajangersaasinnaapput, soorlu uumasut ataasiakkaat
sumiiffimmiiginnarnissaasa qulakkeeriffigineqarnissaannut.
Assersuutigalugu uiloqarfiit illersorneqarnerisigut, taakkua
miternut qingalinnut isasunut pingaarutilittut nerisaappata.
§5, imm. 1, nr. 7-imut
Aalajangersakkami matumani siunertarineqarpoq Naalakkersuisut
uumasut miluumasut nunamiut imarmiullu kiisalu timmissat
illersorneqarnissaat siunertaralugu iluaquteqarniarnermik
aqutsinissamut pilersaarusiornissamut malittarisassanik
aalajangersagaliornissaannut periarfissinneqarnissaat.
Iluaquteqarniarnermik aqutsinermut pilersaarutit taamaattut
suliarineqartassapput qanimut suleqatigalugit pisortaqarfiit
kommunillu pineqartut, kiisalu kattuffiit peqatigiiffiillu
il.il. pineqartut peqatigalugit aammalu paasisimasat
pitsaanerpaat atorlugit.
Inatsisartut inatsisaanni matumani eqqarsaatigineqanngilaq
ilusilersornerani maleruagassat, imarisaasa aqutsinikkullu
qanoq sivisutigisumik atuunnissaasa killilersorneqarnissaat.
Ulluinnarni aqutsinikkut pilersaarutit assigiinngisitaartumik
ilusilersorneqartassapput, assigiinngitsorujussuarnik
imaqarlutik, apeqqutaalluni ataasiakkaani pisariaqartitat
suunersut.
Iluaquteqarniarnermik aqutsinissamut pilersaarummi
allaaserineqarajussapput uumasoqatigiit killiffiat
sunaanersoq sutigullu navianartorsiortitaanersut.
Aqutsinissamut pilersaarummi inassutigineqassapputtaaq
uumasoqatigiit illersornissaannut periaatsit suut
atorneqassanersut.
§5, imm. 1, nr. 8 aamma 9-mut
Nr. 8 malillugu Naalakkersuisut sumiiffiit aalajangersimasut
angallavigeqqusaannginnissaannik piffissartaannilluunniit
malittarisassiorsinnaapput.
Sumiiffiit siuliani taaneqartut annertusinnaapput
annikissinnaallutilluunniit. Sumiiffiit matuneqarnerat
assigiinngitsutigut ingerlanneqarsinnaavoq, assersuutigalugu
sumiiffiit piffissami sivikinnerusumi sivisunerusumiluunniit
matuneqarneratigut, imaluunniit angallatit aalajangersimasut
inerteqqutaanerisigut, soorlu motorilinnik angalanissaq.
Nr. 9 naapertorlugu Naalakkersuisut aalajangersagaq malillugu
sumiiffimmi ingerlatat ersarin-nerusumik nalunaarsukkat
inerteqqutigisinnaavaat aamma/imaluunniit piffissami
aalajanger-simasumi.
AIngerlatat@ tassaasinnaapput snescoterit atorlugit
angalaneq, imaatigut angalaneq kiisalu pukkitsukkut
timmisartorneq.
§ 5, imm. 2-mut
Aalajangersakkami tassani allassimavoq miluumasut timmissallu
illersorneqarnissaat pillugu Naalakkersuisut
malittarisassioraangamik sapinngisaminnik
qularnaarniartassagaat miluumasut timmissallu
piaqqiornerminni iluatsitsinerpaanissaat, tamatumanissaaq
aamma piaqqiornermik nalaanni sapinngisamik
eqqissisimatitaanissaat.
Tamanna Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu
Ataatsimiititaliaata qasseeriarluni B siullermik 1996-imi
kingullermillu april 2003-imi B timmissanut tunngasunik
iluaquteqarniarnermik aqutsinermut
malittarisassiortarnermullu tunngasutigut saqqummiuttagaanut,
soorlu timmissat piaqqiornerminni sapinngisaminnik
iluatsilluarnissaannik qularnaarinissamut, naapertuuppoq.
§ 5, imm. 3-mut
Aalajangersagaq taanna naapertorlugu Naalakkersuisut
pisussaapput miluumasut timmissallu pillugit
nalunaarusiorniartillutik Piniarneq pillugu
Siunnersuisoqatigiit tusarniartassallugit.
Piniarneq pillugu Siunnersuisoqatigiit piniarneq pillugu
inatsimmi malittarisassat naapertorlugit
pilersinneqarsimapput.
§ 6, imm. 1-mut
Malittarisassaq tamanna pisariaqarpoq qulakkeerumallugit
nunatsinni piniagassatigut isumalluutit pisariaqarnera
malillugu nalunaarsorneqarsinnaanissaat aammalu uumassusillit
pisariaqarnera malillugu ilisimatuutut
misissugaasinnaanissaat, § 5 malillugu illersuiniarluni
iliuuseqartoqarsimagaluarpalluunniit.
§ 6, imm. 2-mut
Aalajangersakkami matumani aalajangerneqarpoq
Naalakkersuisut, inuit, soorlu inuussutissarsiutigalugu
piniartut aamma sunngiffimminni pinialuttartut,
suliffeqarfiit pisortallu suliffeqarfii peqqusinnaagaat
uumasut timmissallu pisarineqartut pillugit paasissutissanik
ilisimatusarnermi atugassanik tunniusseqqullugit. Aammattaaq
Naalakkersuisut siuliini taaneqartut peqqusinnaavaat
iluaqutiginninneq pillugu paasissutissanik ilisimatusarnermi
atugassanik tunniusseqqullugit, imaluunniit piniarneq
aalisarnerlu pillugit allaffissornikkut aqutsinermi
atugassanik.
Piumasaqaatit taamaattut aalajangersarneqarsinnaapput
sukumiinerusumik nalunaarusiornikkut imaluunniit aqutsinissaq
pillugu aalajangiinertigut, Naalakkersuisut taamatut
aalajangiisimappata.
Suliffeqarfiit tamatumani ilanngunneqarput qulakkeerumallugu
suliffeqarfik - inuit sulisuusut ataasiakkaat pinnatik -
uumasunik miluumasunik timmissanilluunniit
pisaqarsinnaatitaasut pillugit periarfissaqartariaqarmat
suliffeqarfik nammineq atortussanik paasissutissanillu
tunniusseqquneqarsinnaasariaqartoq.
Pisortat suliffeqarfiinnut tunngatillugu
eqqarsaatigineqarneruvoq ilinniarfinni
ilisimatusarfinniluunniit sulisut uumasunik timmissanillu
pisaqarsinnaatitaalersarnerat.
Aalajangersakkakkut periarfissinneqarpoq inuit il.il.
siuliini taaneqartut paasissutissanik piniarnerup
allaffissornikkut aqunneqarnerani atugassanik
tunniusseqqussallugit. Tassalu pingaaruteqarluinnarpoq
pisortaqarfiit Inatsisartut inatsisaannik matumannga
aqutsisuusut periarfissaqassasut piniakkanik
pisaqarsimanermut paasissutissinneqarnissamut, ilaatigut
eqqaamallugu Inatsisartut inatsisaat aqunneqartariaqarmat
Inatsisartut inatsisaanni kapitali 1-imi siunertaq
naapertorlugu.
Kapitali 3-mut. Uumasunik allanik illersuineq
§ 7-mut
Naalakkersuisut kapitali 2-mi uumasut taaneqartut saniatigut
illersuinissamut malittarisassanik aalajangersaasinnaapput.
Tamatumani pineqarput assersuutigalugu uumassusillit
isaannarmik takuneqarsinnaanngitsut, sullerngit
qimerloqanngitsullu allat.
AUumassusilinnut allanut@ aalajangersagaliornermi
siunertaavoq, uumasut miluumasuunngitsut aammalu
timmiaanngitsut ataatsimoortinneqarnissaat. Aalajangersakkami
piareersimaffigineqarportaaq uumassusillit nutaat
miluumasuunngitsut imaluunniit timmiaanngitsut Kalaallit
Nunaannut takkussinnaanerat.
Uumassusillit tamakkua illersorneqarsinnaapput
aaqqissuussinertigut assigiinngitsutigut arfinilitsigut
kapitali 2-mittaaq uumasut miluumasut timmissallu
illersugaanissaanni taaneqartutigut. Taamaattumik kapitali
2-mi aalajangersakkanut nassuiaatit innersuutigineqarput.
Kapitali 4. Naasut pinngortitami nammineerlutik naasartut
illersorneqarnissaat
§ 9-mut
Naalakkersuisut naasut pinngortitami naasartut
illersorneqarnissaat pillugu malittarisassanik
aalajangersaasinnaapput
Naasunik pinngortitami naasartunik oqarnermi pineqarput
naasut pinngortitami naasartut suusulluunniit. Tassalu
aalajangersakkami eqqarsaatigineqanngillat naasut
naatsiivinni nunalerivinniluunniit naatinneqartartut.
Aaqqissuussinerit taakkua kapitali 2-mi taaneqartut
assigimmatigik, kapitali 2-mi aalajangersakkanut nassuiaatit
innersuutigineqarput.
Kapitali 5-imut. Nunaminertanik kiisalu tatsinik
imartanillu eqqissisimatitsineq
Ataatsimut isigalugu aalajangersakkat Pinngortitamik
allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut inatsisaanni
1980-imeersumi nunaminertat eqqissisimatitaanissaat pillugu
aalajangersakkat assigaat, inatsisissatulli siunnersuummi
matumani eqqissisimatitsinissap piviusunngortinneqarnissaa
pillugu periusissat eqaallisarneqarsimapput. Pinngortitamik
allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut inatsisaanni
piumasarineqarpoq eqqissisimatitsinissap suliarineqarnerani
inatsisissatut siunnersuummut matumunnga sanilliullugu
pisortat amerlanerusunik paasissutissiissasut
pinngortitamillu allanngutsaaliuineq pillugu Inatsisartut
inatsisaanni arlalitsigut piumasarineqarpoq Statstidendimi
tamanut saqqummiussisarnissaq, inatsisissatulli siunnersuummi
matumani tamanna pinnagu nalunaarusiortarnissaq pineqalerpoq.
Inatsisissatut siunnersuut manna malillugu pissutsini
marlunni eqqissisimatitsinissamik suliaq tamanut
ilisimatitsissutigineqartussaavoq, tassalu Naalakkersuisut
eqqissisimatitsinissamik siunnersuusiorsimappata, kiisalu
eqqissisimatitsinissamik siunnersuut inaarutaasoq
naammassippat. Naalakkersuisut isumaqarput ilisimatitsinerit
taakkua marluk aqqutigalugit innuttaasut naammattumik
periarfissaqassasut aalajangiiniarnermi peqataanissaminnut,
tamatumalu peqatigisaanik aaqqissuussineq
aqukkuminartuussalluni.
Kapitali 5-imi malittarisassat kingunerissavaat nunaminertap
imaluunniit eqqissisitaanerat aatsaat pisinnaammat kapitalimi
matumani malittarisassat malillugit. Allatut oqaatigalugu
siunissami Naalakkersuisut kisimik eqqisisimatitsinerit
taamaattut pilersissinnaavaat. Assersuutigalugu
kommunalbestyrelsip nunaminertamik eqqissisimatitserusuttup
tamanna Naalakkersuisunut siunnersuutigissavaa, tassalu
kommunimi malittarisassiornikkut nunaminertaq
eqqissisimatitanngortissinnaanagu. Taamaakkaluartoq
malittarisassiat Inatsisartut inatsisaata atuutilinnginnerani
aalajangigaasut atuutiinnassapput atorunnaarsinneqarnissamik
tungaanut.
§ 11-mut
Naalakkersuisut nunaminertaq aamma imeq imarlu
eqqissisimatitanngortissinnaavaat tamanna
pisariaqarsorineqarpat anguniakkat § 1-imi taaneqartut
isumaginissaat eqqarsaatigalugu. Tassalu
eqqissisimatitsinissaq kissaatiginarsinnaavoq uumassusillit
amerlasoorsuunerat illersorniarlugu, imaluunniit nunap
pissusia eriaginartut illersorniarlugit.
§ 11, imm. 2-mut
Malittarisassaq manna malillugu eqqissisimatitsinermi
anguniarneqassaaq sapinngisamik illersorneqassasut
uumasoqarfiit avatangiisaallu sukumiinerusumik
nalunaarsukkat.
Uumasoqarfinnik oqarnermi pineqarput uumassusillit
pinngortitamilu avatangiisaasa imminnut ataqatigiinnerat.
Uumasoqatigiit iluanni uumassusillit tamarmik uumassusilinnit
allanit assigiinngitsutigut sunnerneqartarput taakkuninngalu
isumalluuteqartarlutik.
Erseqqissarneqassaaq eqqissisimatitsinissami piumasaanngimmat
uumasoqatigiit ataatsit arlallilluunniit sumiiffimmiinnersut.
Taamaattumik aalajangersagaq taanna tassaaneruvoq
Aanguniakkatut aalajangersagaq@. Tassalu aalajangersakkami
takutinniarneqarneruvoq uumassusillit assigiinngitsut
amerlasoorsuunerat pillugu isumaqatigiissummi Auumassusillit
amerlasoorsuunerisa@ pillugu nassuiaaniarneq, tassani
immikkoortiterneqarlutik uumasut, naasut, pinngortitatut
kinguaassiorfissat kiisalu uumasoqatigiit.
§ 12, imm. 1-mut 2-mullu
Imm. 1 naapertorlugu eqqissisimatitsinissamut suliassaq
aallartissinnaavoq Naalakkersuisut aalajangerpata
eqqissisimatitsinissamut siunnersuuteqarniarlutik.
Suliassarli aamma aallartissinnaavoq kommunalbestyrelsi
imaluunniit peqatigiiffik, soqutigisaqaqatigiiffik
assigisaallu Naalakkersuisunit akuerisaasut Naalakkersuisunut
eqqissisimatitsinissamik siunnersuuteqarpata.
Tassalu peqatigiiffik, soqutigisaqaqatigiiffik
assigisaaluunniit akuerineqarsimasoq kisimi
eqqissisimatitsinissaq pillugu Naalakkersuisunut
siunnersuuteqarsinnaavoq. Peqatigiiffik,
soqutigisaqaqatigiiffik assigisaaluunniit tamatumunnga
akuerineqarsinnaassappat minnerpaamik piumasaavoq nunatsinni
najugaqarnissaa sinniisoqarnissaaluunniit, aammalu imatut
aaqqissuussaasimassasoq suliassani pillugit
aalajangersakkanik tunngavissaqarluni B nalinginnaasumik
malittarisassani. Peqatigiiffik Kalaallit Nunaanni
sinniisoqarpat (peqatigiiffik qullersaq Kalaallit Nunaata
avataani inissisimappat imaluunniit nunat tamalaat akornanni
kattuffiup Kalaallit Nunaanni immikkoortortarippagu)
peqatigiiffik malittarisassaqassaaq, nunatsinni
peqatigiiffimmuinnaq atortunik. Peqatigiiffik taamatuttaaq
ilaasortaminut allattorsimaffiuteqassaaq. Tamatumunngalu
ilanngullugu pissusissamisuussaaq B piumasaqaataananili -
peqatigiiffik assigisaaluunniit eqqissisimatitsilernissamik
suliassanngortitsiniarluni qinnuteqaruni peqatigiiffiup
suliniaqatigiiffiulluunniit ataatsimeersuarnerani
imaqarniliaasimasunik nassiussaqarpat.
Naalakkersuisut peqatigiiffimmik, soqutigisaqaqatigiiffimmik
assigisaanilluunniit suliassiisinnaasutut akuersissappat
tamanna qinnuteqarneq tunngavigalugu pissaaq, tamannalu
Naalakkersuisuniit peqatigiiffimmut pineqartumut allakkatigut
nalunaarutigineqassaaq.
§ 12, imm. 3-mut
Aalajangersakkami matumani takuneqarsinnaavoq
kommunalbestyrelsimiit imaluunniit peqatigiiffimmiit,
soqutigisaqaqatigiinniit assigisaanilluunniit
eqqissisimatitsinissaq pillugu siunnersuut minnerpaamik sunik
imaqassanersoq. Tassalu siunnersuummi minnerpaamik
ilanngunneqassapput nunaminertaq imarluunniit suna
eqqissisimatikkumaneqarnersoq, kiisalu
ilisimatitsissutigineqassapput atuisinnaatitsissutit,
pingaartumik nunaminertamut tunngasut eqqissisimatitsinermit
eqqorneqarsinnaasut. Taaneqartumut kingullermut tunngatillugu
paasissutissat katersoruminaassimappata Naalakkersuisut
paasissutissanik katersuinermi ikiuutaasinnaapput.
Tamatuma saniatigut siunnersuummi ilaassapput siunnersuutip
siunertaa tunngavialu pillugit nassuiaatit. Tassa suna
pillugu nunaminertaq eqqissisikkumaneqarnersoq.
Tassalu aalajangersakkami piumasarineqanngilaq
siunnersuuteqartoq eqqissisimatitsinissamut
nalunaarusiavimmik suliaqassasoq paragraffit siunnersuutip
imassai ilanngutereerlugit. Aalajangersakkamili
siunnersuusiortoq siunnersuuteqarsinnaasoq
eqqissisimatitsinermi aalajangersagassatut siunnersuutinik.
§ 12, imm. 4-mut 5-imullu
Naalakkersuisut kommunalbestyrelsimiit imaluunniit
peqatigiiffimmiit assigisaaniilluunnit
eqqisisimatitsinissamut siunnersuut tigugunikku
aalajangissavaat suliassaq ingerlaqqissanersoq
ingerlaqqissannginnersorluunniit. Suliassaq
ingerlateqqinneqassappat Naalakkersuisut
eqqissisimatitsinissamik siunnersuusiussapput
siunnersuutigineqartoq tunngavigalugu.
Naalakkersuisut eqqissisimatitsinissaq pillugu suliassaq
ingerlateqqikkumanagu aalajangerpata tamanna
naammagittaalliuutigineqarsinnaavoq § 55-imi malittarisassat
malillugit. Eqqissisimatitsinissamilli siunnersuut
Naalakersuisut tapersersimappassuk tamanna allanut
naammagittaalliuutigineqarsinnaanngilaq. Tamatumani
inatsiseqarnikkut ajornartor-siuteqanngilaq, tassami inuit
eqqissisitsinissamik siunnersuummik naammaginninngitsut
suliap ingerlanerani kingusinnerusukkut Naalakkersuisut
aalajangiinerat naammagittaal-liuutigisinnaammassuk,
aammattaarlu periarfissaqassalluni siunnersuummut
akerliliissalluni eqqissisimatitsinissamut siunnersuutip
tamanut saqqummiunneqarneranut atatillugu, tak. § 13.
§ 13-mut
Eqqissisimatitsinissamut siunnersuut pillugu Naalakkersuisut
innuttaasut ilisimatissavaat tusagassiutitigut nuna
tamakkerlugu saqqummersartutigut tamanut saqqummiussinikkut,
pisariaqarfiatigullu nunaqarfigisani tusagassiiviit
aqqutigalugit. Taaneqartoq kingulleq pingaartumik
sumiiffiusinnaavoq aalajangersimasoq, taamaammallu
sumiiffimmi innuttaasunut tunngasuusinnaalluni.
Tamatuma peqatigisaanik Naalakkersuisut inuit,
ingerlatseqatigiiffiit, pisortat, suliffeqarfiit,
soqutigisaqaqatigiiit assigisaallu nunaminertanik
siunnersuummut ilaasunik atuisinnaatitaasut immikkut
ilisimatissavaat. Tassani pineqarnerupput inuit
nunaminertamik illuliorfissamik naggorissagassamilluunniit
tunineqarsimasut. Aammattaaq Naalakkersuisut
kommunalbestyrelsit attorneqartut ilisimatissavaat.
Kiisalu ilisimatinneqassapput peqatigiiffiit kattuffiillu
il.il. siunnersuummut annertuumik soqutigisaqarsorinartut.
Malugeqquneqassaaq peqatigiiffiit kattuffiillu taamaattut
pinngitsooratik tassaasariaqanngimmata peqatigiiffiit,
soqutigisaqaqatigiit assigisaallu eqqissisimatitsinissamik
suliassiisinnaatitaasut.
§ 14-mut
Ilisimatitsinissap § 13-imi taaneqartup piffissami
saqqummerfiata kingornatigut eqqissisimatitsinissaq
siunniunneqartoq akornuserniarlugu
piviusunngortinneqarnissaaluunniit ajornakusuulersinniarlugu
iliuuseqartoqaqqusaanngilaq.
Inerteqquteqarneq atuuppoq tusagassiorfitsigut nuna
tamakkerlugu saqqummersartutigut tamanut saqqummiussinermiit
eqqissisimatitsinerullu inaarutaasumik tamanut
saqqummiunneqarnissaata tungaanut, tak. § 16, imm. 2.
§ 15-mut
Aalajangersagaq taanna naapertorlugu Naalakkersuisut
pisariaqarfiatigut illumik piginnilernissaannik
piginnaassusilerneqarput, eqqissisimatitsinissamik
atuutsitsilernissaq pisariaqarpat. Arsaarinnissinnaanissaq
Inatsisartut arsaarinnittarneq pillugu inatsisaat
naapertorlugu pissaaq.
Tamanna imatut paasisariaqarpoq eqqissisimatitsinissamut
tunngatillugu taarsiiffigeqqulluni piumasaqartoqarpat suliaq
aaqqinniarneqaqqaassasoq taarsiiffigeqqusup Naalakkersuisullu
isumaqatigiissuteqarnerisigut. Taarsiissuteqarnissap
tunngavissaqarnera taarsiissutilluunniit qanoq
annertutiginissaa isumaqatigiissutigineqarsinnaanngippat
suliaq suliarineqassaaq ataatsimiititami arsaarinnittarneq
pillugu Inatsisartut inatsisaanni § 2-mi taaneqartumi,
tassanilu aalajangerneqassaaq taarsiisoqassanersoq
taamaassappallu taarsiissut qanoq annertutigissanersoq.
§ 16, imm. 1-mut
Tusagassiutini nuna tamakkerlugu saqqummersartuni
eqqissisimatitsinissamik siunnersuutip tamanut
saqqummiunneqarnerata kingornatigut qaammatit marluk
piffissaliussaasut qaangiuppata Naalakkersuisut
aalajangissavaat eqqissisimatitsinissaq
piviusunngortinneqassanersoq. Naalakkersuisut aalajangernerat
§ 18-mi malittarisassat malillugit
naammagittaalliuutigineqarsinnaavoq.
Eqqissisimatitsinerup imarissavai eqqissisimatitsinermut
aalajangersakkat arlallit nr. 1-imiit 8-mut taaneqartut.
Eqqissisimatitsinermut aalajangersakkat ilaat
eqqissisimatitsinermut aalajangersakkat
atuutsinneqarnissaanni oqartussaasut sorliit
nakkutilliisuunissaat aalajangersaavigissavaa. Tamatumani
pineqartuni aalajangersimasuni kommunalbestyrelse
nakkutilliisuusinnaavoq, tamatumani kommune tamatumunnga
isumaqataappat.
§ 16, imm. 2-mut
Tassani aalajangersarneqarpoq eqqissisimatitsilivinnissaq
nunamut tamarmut paasissutissanik siammarterutitigut tamanut
saqqummiunneqassasoq, pisariaqarpallu najukkami
paasissutissanik siammarterutitigut. Tamanut
saqqummiussinissaq taaneqartoq kingulleq immikkut
pingaaruteqarsinnaavoq nunaminertaq killilik
eqqissisimatinneqassappat taamalu sumiiffimmi tassanerpiaq
najugalinnik attuilluni.
§ 17, imm. 1, 2
Tassani aalajangersarneqarpoq eqqissisimatitsineq
atorunnaarsikkumaneqarpat allanngortikkumaneqarpalluunniit
qanoq periuseqartoqassanersoq.
Imm. 1-imi pineqarpoq eqqissisimatitsineq Inatsisartut
inatsisaata atuutilereernerani pilersitaasoq
kingusinnerusukkullu atorunnaarsitaaniartoq
allanngortinniarneqartorluunniit. Tamatumani
periuserineqassaaq eqqissisimatitserusunnermi periusiusoq,
tassalu ilaatigut tusagassiutitigut nuna tamakkerlugu
saqqummersartutigut tamanut saqqummiussilluni.
Eqqissisimatitsinerit allanngortinneqarnissaannut
aalajangersagaq § 16, imm. 1, nr. 7-imut naleqqussagaassaaq,
tamatumani allassimalluni eqqissisimatitsinermut
aalajangersakkani immikkut akuersissuteqarnissamut
aalajangiisoqarsinnaanissaa. Uniuinerni
pingaaruteqannginnerusuni eqqissisimatitsinermut
aalangersakkanik allanngortitsinnginnissaq
pinngitsoorniarlugu immikkut akuersissuteqarsinnaanissamut
periarfissaqartitsinissaq.
Taamaattorli eqqissisimatitsinermut allannguinerit annertuut,
soorlu sumiiffimmik eqqissisimatitamik killilersuinerit
imaluunniit eqqissisimatitsinerup siunertaa uniorlugu
immikkut akuersissuteqarnerit immikkut akuersissuteqarnikkut
pisassanngillat, eqqissisimatitsilernernulli periaatsit
assigalugit ingerlanneqassallutik.
Imm. 2-mi pineqarput eqqissisimatitsinerit Inatsisartut
inatsisaata atuutilinnginnerani Naalakkersuisut
piviusunngortissimasaat. AEqqissisimatitsinitoqqat@ tamakkua
atorunnaarsinneqassappata allanngortinneqassappataluunniit
pisariaqarportaaq eqqissisimatitsilernermi periusissat
atornissaat.
Imm. 3-mi siullermik pineqarput kommunit eqqissisimatitsineri
Inatsisartut inatsisaata atuutilinnginnerani Naalakkersuisut
akuerisaannik pilersitaasimasut. Kommuni pineqartoq
pisinnaatitaavoq taamaattut atorunnaarsissallugit
Naalakkersuisulli akuersisinneqaqqaassapput. Immikkoortumi
pineqartut aapparaat Naalakkersuisut
akuersiseqqaanngikkaluarlugit kommunip eqqisisitsisimaneri.
Eqqissisitsinerit taamaattut kommunip pineqartup
atorunnaarsissinnaavai, kisiannili tamanna pillugu
Naalakkersuisut ilisimatissavai.
Imm. 3-mi pineqarportaaq kommunalbestyrelsi pisussaasoq
kommunip eqqissisimatitsinermik atorunnaarsitsinera tamanut
ilisimatitsissutigissallugu. Ilisimatitsinerup qanoq
innissaanut apeqqutaavoq pissutsit qanorpiaq innersut,
tamatumani ilanngullugu eqqissisimatitsinermi sorpiaat
pineqarnersut.
§ 17, imm. 4-mut
Tassani aalajangerneqarpoq Naalakkersuisut sumiiffimmut
eqqissisimatitaasumut paaqqutarinneriaatsinik
pilersitsisinnaasut eqqissisimatitsilernissamut periusissat
malinngikkaluarlugit. Tamatumani pineqarput
eqqissisimatitsinerit Inatsisartut inatsisaata
atulinnginnerani atulereerneranilu pilersimasut.
Malittarisassami tassani tunngaviuvoq naapertuutissanngimmat
paaqqutarinneriaatsit pisariaqartut
piviusunngortinneqarsinnaassanngippata
eqqissisimatitsilernermi periaatsit atunngikkaluarlugit.
§ 18-mut
Aalajangersagaq Naalakkersuisut aalajangiinerinut
naammagittaalliorsinnaarmik imaqarpoq. Naammagittaalliuutit
taamaattut suliarineqartassapput avatangiisit pinngortitarlu
pillugit naammagittaalliuuteqartarfittut
ataatsimiititaliami. Ataatsimiititaliaq taanna § 55-imi
sukumiinerusumik allaaserineqarpoq.
Kapitali 6-imut. Pinngortitap pinnguisai
§ 19-mut
Aalajangersakkami erseqqissarneqarpoq pinngortitarsuup
pinnguisai naasut, uumasut ujaqqalluunniit immikkut
pingaartumik nalillit inuiaqatigiit kalaallit pigigaat.
Aalajangersakkami saqqummiunneqarput assersuutissat
pinngortitarsuup pinnguisaanik oqarnermi suna
isumagineqarnersoq pillugu. Tamatumani ilaatigut pineqarput
ujaranngorsimasut, assersuutigalugu uumasut miluumasut,
qimerloqanngitsut naasulluunniit, kiisalu ullorissat anaat.
Aalajangersakkami taamaallaat pineqarput pinngortitarsuup
pinnguisai immikkut naleqarluartut pingaaruteqarluartullu.
Tassalu pineqarput pinnguisat immikkut illuinnartut,
assersuutigalugu ujaranngorsimasut qaqutigoortut
aalajangersakkap siornatigut pilersimasut.
Imm. 2-mi oqaatigineqarportaaq nassaat siuliini taaneqartut
Nunatta Katersugaasivianut Allagaateqarfianullu
nalunaarutigineqarlutilluunniit tunniunneqartassasut. Nunatta
Katersugaasiviata Allagaateqarfiatalu taaneqartutut
pisinnaatitaaneranut tunngaviuvoq allagaateqarfeqarnermut
(toqqorsiveqarnermut) ilisimasaqarmata
Naalagaaffeqatigiinnerullu iluani pisortat suliffeqarfiinut
susassaqartunut suleqateqartuulluni.
Kapitali 7-mut. Asimi pinngortitat illersukkat
§ 21-mut
Pinngortitap pissusii marluk sananeqaatsimikkut
allanngorteqqusaanngillat, tassami tatsit taratsumik imillit
tarajulimmilluunniit imillit kiisalu puilasut kissartut
pissusii allanngorteqqusaanngimmata.
§ 21-mi inerteqqut taamaallaat illoqarfiit nunaqarfiillu
avataannut atuutsinneqarpoq; imaappoq asimi. Illoqarfiit
nunaqarfiillu avataat Nunaminertanik atuisarneq
pilersaarusiortarnerlu pillugit Inatsisartut peqqussutaat
naapertorlugu aalajangersagaapput.
Tatsinik taratsumik imilinnik taaneqartarput tatsit imermik
nalinginnaasumik imilinnut sanilliullugit ioninik
akoqarnerujussuit. Ionit taakkua tassaasinnaapput kalcium-
aamma magnesiumsalte kiisalu natriumklorid, hydrogenkarbonat
imaluunniit sulfatsalte. Tatsit tarajuusut eqqaanni naasut
naasartut ilisarnaatigaat immikkut taratsumut
akiuussinnaassuseqarnertik. Naasut taakkua Kalaallit
Nunaanni qaqutigoortut ilaatigut ilisarnaatigaat naasut
salt-ensian, steppe-græs, tungujortutsiaq, fugleklo-braya
kiisalu canadisk braya.
Atuakkani tatsit tarajullit tarajuusullu
immikkoortinneqartarput. Tatsinik tarajulinnik
taaneqartarput tatsit imertaat tarajoqarnerusut tatsilli
tarajuusut tarajoqarnerujussuulluni
(aqqusaarneqarsinnaassusit 1300 mmho sinnerlugu).
Tatsit tarajullit tarajuusullu nunap immikkoortuini
sisamaniipput nunaviup silaannaanik silaannaqartuni
siallerajunngitsuni.
Kalaallit Nunaanni nalunaarsorneqarsimapput tatsit tarajullit
16-it missaat tarajuusullu sisamat, tassalu pinngortitap
sananeqaataa taanna qaqutigoortuuvoq.
Puilasut kissartut ukioq kaajallallugu assigiimmik
kissassuseqartarput eqqaminniittunit ukiumut
agguaqatigiissillugu kissarnerullutik. Tassalu nunatta
kujataatungaani puilasoq 1 grad sinnerlugu
kissassuseqartariaqarpoq puilasumik kissartumik
taaneqassaguni. Kalaallit Nunaata sinnerani 0 grad celsius
sinnerneqarsimaguni naammappoq. Puilasut taakkua
sikunngisaannarput, taamaattumillu naasorpassuarnik
naaffigineqarajuttarput. Puilasut ilaat
qaqutigoortorujussuarnik naasoqartarput. Puilasut kissartut
iluini eqqaannilu uumasut amerlasoorujussuusarput.
Kalaallit Nunaanni puilasut kissartut sumiiffinni
sisamaniinnerupput. Tunumi Liverpool Landimi Blossomvillellu
sineriaani, Narsami, Qaqortumi aamma Nanortallip kommuniani
Qeqertarsuullu qeqertaani.
Eqqissisimatitsinermi pinngortitap pissusii siuliini
taaneqartut inatsisartut inatsisaata atuutilernerata kingorna
allanngorteqqusaanngillat. Tamatuma kinguneranik tatsit
tarajuusut puilasullu kissartut maannamut
atugaanerat nangiinnarsinnaavoq. Assersuutigalugu puilasumik
kissartumik sapusersuineq maannatut ingerlaannarsinnaavoq,
siunissamili sapusersuinissat § 21-mi aalajangersakkanut
ilaatinneqarput.
Inerteqqutip sunik imaqarnera sukumiisumik
nalunaarsorneqarsinnaanngilaq. Ataatsimut isigalugu
oqartoqarsinnaavoq pineqartut tassaasut aaqqissuussinerit
pinngortitap pissusianik allanngortitsisut. Tunngaviatigut
isigalugu allanngortitsinerit tamarmik pineqarput, kisiannili
allanngortitsigallarnerit inerteqqutip avataaniipput.
Iliuutsinut nalinginnaasumik inerteqqutaasussanut
assersuutigineqarsinnaapput tatsip tarajuusup imaluunniit
puilasup kissartup sapuserneqarnera, tatsimi
puilasumiluunniit naasulersueqqusaannginneq, tatsimut
tarajuusumut imiinnarmik kuutsitseqqusaannginneq imaluunniit
tatsip puilasulluunniit imaaqqusaannginnerat, kiisalu tatsip
tarajuusup puilasulluunniit kissartup imermik igitassamik
eqqaavigeqqusaannginnerat.
Tatsit tarajuusut taratsumilluunniit akullit, kiisalu
puilasut kissartut illersorneqarnerisigut nunami maani
masarsoqarfiit immikkorluinnaq ittut timitalimmik
illersorneqassapput, tamannalu Uumassusillit
amerlasoorsuuneri pillugit isumaqatigiissummi aamma
Masarsoqarfiit pillugit isumaqatigiissummi siunertat
naammassineqarnissaannut peqataasutut isigineqarsinnaavoq.
Tassalu tatsit tarajuusut puilasullu kissartut immikkut
ittuunertik tunngavigalugu naasoqarlutillu uumasoqarput
illersortariaqartunik.
§ 22, imm. 1-mut
Imm. 1 malillugu Naalakkersuisut malittarisassiorsinnaapput
pinngortitap pissusii § 21-mi taaneqartut nalunaarsorlugit
suunerallu killilerlugu. Tamatumani eqqarsaatigineqarpoq
pinngortitap pissusii taakkua pillugit ilitsersuusiornissaq
aqqutaani paasinarsissagaluarpat taamatut
ilistersuusiornissaq pisariaqartoq.
§ 23-mut
Tassani allassimavoq Naalakkersuisut § 21-mi inerteqqut
saneqqunneqartissinnaagaat, kisiannili pissutsini immikkut
ittuni aatsaat. Tamanna imatut paasisariaqarpoq
Naalakkersuisut Inatsisartut inatsisaata aqunneqarnera
sakkortuumik ingerlanniaraat, tamatumanilu pissutaavoq
pinngortitap pissusii illersugaasut nunatsinni pinngortitami
qaqutigoortutut isigineqarmata.
Immikkut akuerineqarnissamut qinnuteqaatit
nalilersugaaneranni ilaatigut nalilersorneqassapput
aaqqissuussiniarneq suna pineqarnersoq, aammali ilanngullugu
nalilertariaqarluni pinngortitap pissusiata pinngortitatut
naleqassusia, assersuutigalugu naasut uumasullu suut
sunnigaassanersut.
§ 24-mut
Naalakkersuisut nalunaarusiornikkut aalajangersinnaavaat
pinngortitap pissusii § 21-mi taaneqanngitsut ilanngullutik
illersorneqarsinnaasut.
Pinngortitap pissusiinut kingusinnerusukkut - susassaqartullu
tusarniaaffigereernerisigut - taamatut illersorneqartussatut
ilanngunneqarsinnaasut tassaasinnaapput naasut, masarsuit,
naqilluttat, orpikkallu assigiinngitsut. Tassalu pinngortitap
pissusii taakkua tamarmik nunatsinni pinngortitap
immikkoorutigai.
Kapitali 8-mut. Asimi illersuutitut killigititat
Erngup nunallu naapiffii B kuuit sinaat sinerissallu B
uumassusilinnik assigiinngissitaartorpassuarnik
naammattuiffissaapput. Tamakkunani uumasorpassuaqarlunilu
naasorpassuaqarpoq. Inuittaaq kuunnut kangerlunnullu
kajungertarput. Tamaani piniarneq aalisarnerlu pisarput,
aammattaaq illuaraliortoqartarpoq. Taamaammat kuuit sinaat
sinerissallu illuliornermut, atuipilunnermut,
nungullarsaanermut aserorterinermullu immikkut
illersoriaqarput. Taamaammat siunnersuutigineqarpoq soorlu
kuuit sinaat sinerissallu atuarlugit killiliisoqassasoq
illersugaasunik.
§ 25-mut
Tatsit tarajornitsut tarajuusulluunniit, aamma puilasut
kissartut § 21-mi taaneqartut, kiisalu kuuit eqqaanni imm.
1-imi taaneqartunik iliuuseqarfigeqqusaanngillat,
allatulluunniit nunap pissusiinik allanngortitsiffiusunik
iliuuseqarfigeqqusaanatik.
§ 25-mi inerteqqut taamaallaat illoqarfiit nunaqarfiillu
killeqarfiisa avataannut, tassa asimut, atuuppoq.
Nunaminertat atorneqarnerat pilersaarusiorfigineqartarnerallu
pillugit inatsisartut peqqussutaatigut illoqarfiit
nunaqarfiillu killeqarfii aalajangersaaffigineqartarput.
Aalajangersakkami sukumiinerusumik nalunaarsorneqanngilaq
Anunap pissusia allanngorteq-qusaanngilaq@-mik oqarneq
qanorpiaq paasisariaqarnersoq. Taamatut oqarnermi pineqartuni
assersuutigineqarsinnaapput illuliorneq, naasulersuineq,
naatitsineq paqqertitsinerlu.
Assaanerit ataavartussaanngitsut soorlu qanganitsanik
misissuinernut atatillugu assaagallarnerit nalinginaasumik
inerteqqutikkut pineqanngillat.
Imermik pissamaateqarfittut immikkoortitani imermik
pissarsiniarluni iliuuserineqartut § 25-mi inerteqqummut
ilaatinneqanngillat. Tamanna ilaatigut isumaqarpoq
assersuutigalugu sanaartukkat pisortat imermik
pilersuinerannut atorneqartut kuunnut tatsinullu § 25-mi
taaneqartuni100 meterinit qaninnerutillugit inissinnissaat
inerteqqutaanngitsoq.
§ 25-mi pineqarpoq illersuutitut killigititap iluani
pissutsit illersorneqarnerat. Tamanna isumaqarpoq kuuit
tatsillu il.il. eqqaanni nunaminertanik atuinerit
pioreersut ingerlaannarsinnaasut. Ass. illuaqqat
pioreersut aalajangersakkamit eqqorneqanngillat, siunissamili
illuaraliaasartussanut aalajangersagaq atuuttassalluni.
Tatsit tarajullit tarajuusullu, kiisalu puilasut kissartut
pillugit eqqarsaatigalugit asimi pinngortitat illersukkat
pillugit kapitalimut 7-mut nassuiaatit
innersuussutigineqarput.
Tatsinut kuunnullu ungasissusissamik piumasaqaat
nutaajunngilaq. Ullumikkut Naalakkersuisut (Ineqarnermut,
Attaveqarnermut Pilersuinermullu Pisortaqarfik)
nunaminertanik atugassanngortitsisarnermut atatillugu
malittarisartakkaminnik periaaseqareerput, tamanut
malitassamik aalajangersarneqartarluni illuaraq kuunniit 100
meterinik qaninnerusumut inissinneqassanngitsoq. Sisimiut
Kommuniat kaammattuuteqarpoq asimi illuaqqanut nunaminertanik
atugassanngortitsinermi piumasaqaatigineqartassasoq kuunnut
tatsinullu minnerpaamik 200 meterinik
ungasissuseqartoqartassasoq, tamannalumi Naalakkersuisut
malippaat kommunimilu pineqartumi nunaminertanik
atugassanngortitsisarnernut piumasaqaatinut ilanngullugu.
Kuuit tassaapput pinngortitap pissusii § 25-mut
ilaatinneqartut. Kuuit tassatuaapput eqaloqarfiusut, § 25-mi
Akuuttut@ taaneqartut.
Pinngortitamik illersuinerup nukittorsarneqarnerata
saniatigut tatsit tarajuusumik imeqartut aamma tatsit
tarajornitsut, kiisalu kuuit puilasullu kissartut pillugit
maleruagassat isigineqassapput anguniakkat, masarsoqarfinnik
illersuineq pillugu Ramsarimi isumaqatigiissutip imarisaasa,
naammassineqarneranut atasutut.
§ 26-mut
Tassani aalajangersarneqarpoq sinerissamit illoqarfiit
nunaqarfiillu killeqarfiisa avataanni illersuiffiup killinga,
taamaalilluni sissamiit 100 meterinit qaninnerusumi nunap
pissusia allanngortinneqassanngitsoq, tamatumani
ilanngullugit illuliornerit, naasulersuinerit naatitsinerillu
imaluunniit kussiortiterluni imermik piiaanerit. Tamatumani
eqqarsaatigineqarput naatitsineq imermillu piiaaneq
nunalerinermi inuussutissarsiummut tunnganngitsoq, tassami
nunalerinermi ingerlatat kingusinnerusukkut taaneqartutut
inerteqqummut atanngimmata.
Sinerissap killinga tassaatinneqarpoq uleruttornerani nunap
immallu (kangerluup) naapiffiat.
§ 27, imm. 1, 2 aamma 3-mut
Nunalerinermi ingerlatat imm. 1 malillugu §§ 25 aamma 26-imi
malittarisassani pineqanngillat. Tassalu nunalerinermik
ingerlataqarneq B nunalerinermut inatsisikkuttaaq
malittarisassaqartitaasoq - inerteqqutini §§ 25-imi 26-imilu
taaneqartuni pineqanngilaq. Tassalu assersuutigalugu
savaatilimmut inerteqqutaanngilaq kuuk tikillugu
sissarluunniit tikivillugu naggorissaanissaq.
Taamaatoq Naalakkersuisut imm. 2 malillugu
nalunaarusiornermikkut aalajangersinnaavaat §§ 25 aamma 26
nunalerinermi ingerlatanuttaaq atuutissasoq.
§ 28-mut
Aalajangersakkakkut aalajangersarneqarpoq
aatsitassarsiornermi ingerlatat - taamatuttaaq
misissueqqissaarnerit qalluinerillu - atortussiassat
aatsitassanit pisut pillugit inatsit malillugu
ingerlanneqartut §§ 25-mi aamma 26-mi
taamaalioqqusaannginnermut ilaatinneqanngitsut. Tassa
imaappoq misissueqqissaarnerit qalluinerillu illersuiniarluni
killeqarfiit pillugit inatsimmi aalajangersakkakkut
akornuserneqassanngitsut.
§ 29-mut
Illuaqqatut piniariartarfittut aamma illuaqqatut
annanniartarfittut paasineqassapput illuaqqat kommunimit
imaluunniit kattuffimmit il.il. pilersinneqarsimasut
pingaartumillu piniariarnermut atorneqartut imaluunniit
ajornartorsiortoqalersillugu atorneqarsinnaasut. Illuaqqat
inunnit ataasiakkaanit pilersinneqarsimasut taamaalillutik
malittarisassap atortinneqannginnissaannik immikkut
aalajangersakkami pineqanngillat.
§ 30-mut
Nunaminertanik atuineq pilersaarusiortarnerlu pillugit
Inatsisartut peqqussutaat naapertorlugu nunami
erseqqinnerusumik killilerneqartumi asimut
pilersaarusiortoqarpat pilersaarusiaq taamaattoq §§ 25 aamma
26-mi inerteqqummut uniuisinnaavoq, tassunga ilaallutik asimi
illuaqqat sinerissamiit 100 meterinik qaninnerusumi
inissinneqarsinnaanerat pillugu aalajangersakkanut,
qanorluunniit § 26-mi inerteqquteqaraluarpat. Asimut
pilersaarut taamaattoq Naalakkersuisunit
akuersissutigineqartussaavoq.
§ 31-mut
Pissutsini immikkut ittuni Naalakkersuisut §§ 25 aamma 26-imi
malittarisassat uniorneqartissinnaavaat. APissutsini immikkut
ittuni@ oqartoqarmat imaappoq Naalakkersuisut inatsit
sakkortuumik atortinniaraat.
§ 32-mut
Naalakkersuisut malittarisassiorsinnaapput pinngortitat §§ 25
aamma 26-imi taaneqanngitsut aamma illersuiffimmik
killilerneqassasut.
Tamatumani eqqarsaatigineqarsinnaavoq illersuiffissat
killilerneqarsinnaasut naasut, masarsuit, naqilluttat,
orpiit, pallerit, siit, napaartut orpikkallu
pinngortitalluunniit sananeqaatai immikkut ittut pillugit.
Kapitali 9. Uumasut nujuartat naasullu
assigiinngitsut
allamut nuunneqartarnerat, pigineqartarnerat,
eqqunneqartarnerat
anninneqartarnerallu il.il. nioqqutigineqarnerallu:
§ 33, imm. 1-mut 2-mullu
Uumasut, naasut aammalu uumasuaqqat isaannarmik
takuneqarsinnaanngitsut Kalaallit Nunaanni namminermi
naammattuugassaaneq ajortut siaruarterneqaratillu
pigineqassanngillat. Aalaja-ngersagaq taanna uumassusillit
amerlasoorsuunissaat pillugu konventionimut, Kalaallit
Nunaannut aamma atuuttumut, naapertuulluinnarpoq tassami
malittarisassaq taama ittoq atorlugu uumassusillit
assigiinngitsut nunami namminermiittut aamma
illersorneqartussaammata.
Imm. 2.-imi inerteqqummi aamma pineqarput pinngortitami
uumasut, nunatsinni pinngortita-meereersut, assersuutigalugu
tuttut umimmaallu, nunatsinnut eqqunneqarnissaat
kissaatigineqaraangat.
Pinngortami kinguaassiortitsineq oqaatigineqarmat annerusumik
eqqarsaatigineqarput eqaluuteqarfiit assigisaalluunniit,
tassa taakku Amatoqqasuunngikkaanngamik@
pinngortitamilluunniit immikkoorluinnartuunngikkaangamik.
Naalakkersuisut aalajangersakkap sanioqqunneqarnissaa
akuerisinnaavaat, tamatumunngalu atatillugu pinngortitaq
illersorniarlugu piumasaqaateqarsinnaallutik. Sanioqqutsineq
pissaaq naliliinerup § 41-imi piumasarineqartup assinganik
pinngortitamut tamatumuma kingunissaanik naliliineq
aallaavigalugu, tassa imaappoq malittarisassap
sanioqqunneqarnissaanik qinnuteqartup siaruarterinissamut
uumasuuteqarnissamulluunniit pilersaarutit nassuiassavai
kiisalu suliap nunamut imaluunniit kangerlummut
immamulluunniit aammalu pinngortitamut sunniutissaatut
isigineqartut nassuiassallugit, tamatumunnga ilanngullugu
uumasunut naasunullu nujuartanut qanoq sunniuteqarnissaat.
Malittarisassanik sanioqqutsineq taanna aamma
siammasinnerusumik atuuttussanngortinneqarsinnaavoq,
tamatumunnga ilanngullugu soorlu naasunik aalajangersimasunik
siammarterinissamut akuersissuteqartoqarsinnaalluni.
§ 33, imm. 3, 4 aamma 5-imut
Imm. 3 malillugu Naalakkersuisut uumasunik naasunillu kiisalu
uumasuaqqanik isaannarmik takuneqarsinnaanngitsunik
nungusaanissaminnut periarfissinneqarput, tassa taakku
uumasunut, naasunut uumasuaqqanullu isaannarmik
takuneqarsinnaanngitsunut pinngortitami namminneerlutik
naammattuugassaasunut navianarsinnaasutut
isumaqarfigineqarpata. Taamaaliortoqarsinnaavoq uumasut
il.il. aalajangersimasut akuersissutigineqanngitsumik
pinngortitamut siammarneqarsimappata,
nassatarisoorneqarsimappata imaluunniit isumaminneerlutik
sumiiffimmiit sumiiffimmut allamut siammarsimappata.
ANassatarisuukkanik@ oqarnermi eqqarsaatigineqarpoq inuit
taama piniaratik uumasunik il.il. pinngortitamut
siammarterisoortarnerat, tassa taama
siunertaqanngikkaluarlutik, soorlu umiarsuit
pertujaallisaataata erngup aniatinneratigut, uumassusillit
soorlu qisunniissimasut, imaluunniit uumasut il.il.
umiarsuarni Kalaallit Nunaanni umiarsuliavinnut nunalittunut
Asianigineqaratik ilaasimasut@.
Imm. 4 malillugu Naalakkersuisut malittarisassiorsinnaapput
uumassusilinnik imm. 1-imi taaneqartunik
eqqussisoortoqarnissaa pinngitsoorniarlugu. Massakkorpiaq
tamakku pillugit malittarisassiornissaq
pisariaqarsorineqanngilaq, kisiannili nunat tamalaat
akornanni ajornartorsiut taanna pillugu suliaqartoqarpoq.
Tamatumunnga atatillugu nunat tamalaat akornanni tamakku
pillugit malittarisassiortoqarsinnaanera pillugu isummanik
saqqummiussisoqartarsimavoq. Malittarisassiortoqassappat,
taakkulu Kalaallit Nunaannuttaaq atuutilissappata, taava
aalajangersagaq taanna tunngavigalugu Naalakkersuisut
pisussaaffinnik taama ittunik naammassinninniarsinnaapput.
Imm. 5 malillugu uumasunik nujuartanik kiisalu naasunik
pinngortitami maaniinnaq naasartunik sumiiffimmiit
sumiiffimmut allanut nuussineq siammarterinerlu taamaallaat
pisinnaapput Naalakkersuisut akuersinerisigut.
Aalajangersakkakkut siunertarineqartoq tassaavoq pinngortitap
illersorneqarnissaa kissaatigineqarmat, tassami taamatut
nuussisoqartinnagu siammarterisoqartinnagulu taama iliornerup
kingunissai peqqissaartumik misissorneqartariaqarmata. Ukiut
ingerlaneranni taamatut nuussisoqartarlunilu
siammarterisoqartarsimavoq killeqartumik, soorlu umimmaat
Kangerlussuarmiit Ivittuunut nuunneqarsimapput.
§ 34-mut
Miluumasunik timmissanillu ungalusat iluini
uumasuuteqarnissamut inerteqqut taamaallaat miluumasunut
timmissanullu nujuartanut atuuppoq. Taamaalilluni
ungalusat iluini nersutaateqarneq, ass. savanik, kukkukuunik
il.il. qimmiuteqarnerluunniit kiisalu tasiliani
aalisagaateqarneq inerteqqummut ilaatinneqanngillat.
§ 35-mut
Ullumikkut malittarisassat uumasut naasullu nujuartat
iluaqutigineqarnerannut atuuttut Kalaallit Nunaannut
atuutereerput. Tassallu Washingtonimi nunat tamalaat
isumeqatigiissutaat (CITES) naasut uumasullu
nungutaaqqajaasut nunat tamalaat akornanni
nioqqutigineqartarnerannut tunngasoq Kalaallit Nunaannut
atuuppoq.
§ 36-mut
Uumasut naasullu eqqissisitaalluinnartutut taaneqartut
tassaapput ukiup ingerlanerani sukkulluunnit
piniaqqusaanatillu katersoqqusaanngitsut.
Aalajangersagaq naapertorlugu uumasut naasullu
eqqissisitaalluinnartut, taakkulu pisataasa ilaat,
nioqqutigineqarnerat inerteqqutaavoq. Taamaattorli uumasunik
eqqissisitaalluinnartunik, taakkulu pisataasa ilaannik,
pigisaqarneq inerteqqutaanngilaq. Taamaattorli § 36, imm. 2
naapertorlugu uumasunik taamaattunik pigisaqarneq pillugu,
aamma uumasunik taamaattunik pigisaqaqqusaannginneq pillugu,
Naalakkersuisut malittarisassiorsinnaapput.
Kapitali 10-mut. Uumassusillit kingornussisarnermut
pisataasigut pisuussutit
Pinngortitamik illersuineq pillugu inatsit ullutsinnut
naleqquttooqqullugu uumassusillit kingornussisarnermut
pisataat pillugit aalajangersakkat ilanngunneqarnissaat
pisariaqarpoq ilaatigut pisuussutit taamaattut
atorneqarnerisa inuiaqatigiinnut iluaqutaanissaat
qularnaarniarlugu.
Kapitali taanna uumassusillit kingornussisarnermut
pisataannut tunngasuuvoq, taakku pinngortitami namminermi
naammattuugassaasarput uumassusillit kingornussisarnermut
pisattamikkut allanngortitat kapitali 11-imi taaneqartut
pinngortitami namminermi naammattuugassaaneq ajortut
pisarnerisa paarlattuanik. Uumassusillit kingornussisarnermut
pisataat tamakku naasunit, uumasunit kiisalu uumasuaqqanit
isaannarmik takuneqarsinnaanngitsunit il.il. pisuusinnaapput.
Uumassusillit kingornussisarnermut pisataasigut pisuussutit
tamakku annermik tassaapput uumasuaqqat isaannarmik
takuneqarsinnaanngitsut. Kalaallit Nunaanni uumasuaqqat
isaannarmik takuneqarsinnaanngitsut
assigiinngissitaartorpassuusut ilisimatusarnikkut
nalitoorsuuinnaratik; aammali
iluanaarniutigineqarluarsinnaapput. Nassaarineqareersimapput
uumassusillit soqutiginaatillit kiisalu uumassusillit
enzymillu ilisimaneqariinngitsut iluanaarniutigissallugit
soqutiginaateqartut suli nassaarineqarsinnaapput. Tassalu
Kalaallit Nunaanni pinngortitaq uumasoqarfinnik
avatangiisaanillu immikkuullarilluinnartunik peqarpoq, soorlu
puilasut nillertut kissartullu imaluunniit radiup
qinngornillit, sermertat, sermersuaq aammalu Ivittuut
eqqaanni immap iluaniittut Ikaat, tassa ilaannamininngui
taanniaannarlugit. Uumassusileqarfinni immikkuullarissuni
uumasuaqqat isaannarmik takuneqarsinnaanngitsut
enzymiliortarput kissarnikitsumi atuussinnaasunik,
taamaammallu suliffissuaqarnikkut sulianik nutaamik, nukimmik
ileqqaarutaasumik eqqiluisaarnartumillu atorneqarsinnaanerat
takorloorneqarsinnaavoq. Taamaammat takorloorneqarsinnavoq
uumassusilinnik tamakkuninnga nunat allamiut
iluaquteqarnissaminnik ukiuni aggersuni
soqutiginnilerumaartut, soorlu uumassusilinnik issimut
akiuussinnaasunik assigiinngitsunik tunisassiornermi
atorneqarsinnaasunik.
Kapitali 10 inuit kingornussisarnermut pisataasa
pisuussutaannut ilanngussinngilaq, taamaalillunilu
peqqinnissaqarfimmi peqqinnissakkullu ilisimatusarnermi inuit
pisataannik paasissutissartaannillu pisariaqarfiatigut
peersinissamut, katersinissamut, toqqortaqarnissamut
nalunaarsuinissamullu akerliunavianngilaq.
Uumassusillit amerlasoorsuunerat assigiinngissusiilu pillugit
konventioni - aammattaaq Kalaallit Nunaannut atuuttoq -
tamatumani malittarisassanik pingaarutilinnik imaqarpoq.
Taakkunani ilaatigut oqaatigineqarpoq nunat tamarmik
pisuussutiminnut taakkulu iluaqutigineqarnerannut
tamakkiisumik oqartussaassuseqartut, aammalu kinaluunniit
akuersissummik pissarseqqaarsimatinnani uumassusillit
kingornussisarnermut pisataannik katersuisinnaanngitsoq.
Taamattaaq oqaatigineqarpoq ilisimatusarnermit,
ineriartortitsinermit kiisalu iluanaarniutigineqarneranni
pissarsiat naapertuilluartumik naligiissumillu
agguarneqassasut, aammalu nunat uumassusilinnik
atuisinnaatitsisut uumassusillit teknikikkut
ilisimatusarfigineqarnerannut peqataanissaminnut
periarfissaqartut.
Inatsimmi aalajangersakkatigut qularnaarneqassaaq Kalaallit
Nunaata Aineriartornermut malinnaajuarnissaa@ aammalu
uumassusillit amerlasoorsuunerat assigiinngissusiilu pillugit
konventionikkut pisussaaffinnik timitaliinissaa.
§ 37, imm. 1 aamma 2-mut
Imm. 1-imi ilaatinneqarput Kalaallit Nunaanni uumassusillit
kingornussisarnermut pisattamikkut pisuussutaat inatsisartut
inatsisaanni pineqartut tunngaviatigut
pissarsiarineqarsinnaasut tamarmik pineqarput. Tamatuma
ilaatigut kinguneraa, aalisakkat, uillut, raajat
qaleruallillu allat aalisarnermut inatsimmi ilaatinneqartut §
3, imm. 2 naapertorlugu ilaatinneqanngimmata. Taamatuttaaq
uumasut nujuillisakkat soorlu savat naasulluunniit
naatinniartakkat uumassusillit kingornussisarnermut
pisattamikkut pisuussutaat pineqanngillat.
Aalajangersakkap siamasinnerujussua pissutigalugu
ilaatitsinnginnissat arlallit aalajangersaavigineqarnissaat
pisariaqarpoq. Taamaammat imm. 2-mi ilaatitsinnginnissanik
marlunnik imaqartitsisoqarpoq, taakkualu assigiissutigaat,
pissarsiniarneq il.il. pineqarpat, siunnersuummi
maleruagassat imaluunniit aalajangersakkat siunnersuut
naapertorlugu aalajangersakkat ataqqineqarpata atuutissasut.
Assersuutigalugu ilaatitsinnginnissat uumasunik
eqqissisimatitanik imaluunniit sumiiffinni
eqqissisimatitsiviusuni katersinissamut
inerteqquteqarfiulluinnartunut ilaatitsinngillat.
Pissusissamisoorluinnartuuvorlu, Kalaallit Nunaanni allanik
inatsiseqartitsisoqarpat, maleruagassat taamaattut
ataqqineqassasut, § 37-mmi maleruagassat taakkua
allanngortinneqarnissaat siunertarinngimmagu.
Imm. 2, nr. 1-imi pissarsinermi toqqaannartumilluunniit
atuinermi pineqarput soorlu miluumasut timmissallu
inerteqqutaanngitsumik pisarineqarsimasut, tassunga
ilanngullugu inuussutissarsiornissaq siunertaralugu
pissarsiat, imaluunniit soorlu paarnanik nunianneq.
Oqariartaaseq Atoqqaannartumik atuineq nerisaqarnerluunniit@
isumaqarpoq, soorlu naasunik katersinissaq
inerteqqutaanngikkaluartoq, taakkunannga uumassusillit
kingornussisarnermut pisataat soorlu inuussutissarsiornermi
bioteknologimi siunertanut atorneqarnissaat
inerteqqutaassaaq, tamannami Atoqqaannartumik atuinertut@
taaneqarsinnaanngimmat. Uumasuaqqat tappiorannartut
ilaatitsinnginnissamut aalajangersakkani pineqanngillat,
taakkua inussutissarsiornissaq siunertaralugu akuerisaammata.
Uumassusillit kingornussisarnermut pisataat
taakkunanngaanneersut inuussutissarsiornermut
siunertarineqartut atorneqarnissaat taamaammat imm. 1-imi
maleruagassat naapertorlugit paasissutisseeqqaarluni
akuerineqartussaapput.
Erseqqissaatigineqarpoq uumassusillit kingornussisarnermut
pisataasigut pisuussutaasa pigisussaatitaanerisa Kalaallit
Nunaata avataani atuutinnginnissaa, soorlu
kingornussisarnermut pisatat paarnani naasuniluunniit, imm.
2, nr. 1 imaluunniit nr. 2 naapertorlugu
inerteqqutaanngitsumik katersorneqartut kingornalu Kalaallit
Nunaanniit inuussutissarsiornermi bioteknologimi siunertanut
atorneqartussat anninneqartussat.
Imm. 2, nr. 2-mi pineqarput nammineq atugassatut
siunertarineqartut, soorlu naasut nammineq katersassatut
katersorneqartartut, sullerngit sukisaarsaatigalugu
katersorneqartartut, atuaqatigiit naasunnanniarneri
assigisaallu.
§ 37, imm. 3-mut
Imm. 3-mi pineqarput imm. 1 malillugu akuersissuteqarnermi
piumasaqaatit aalajangersarneqarsinnaasut pisuussutinik imm.
1 malillugu inuussutissarsiutigalugu ilisimatusarnikkut
iluaquteqarnikkut aningaasanik pissarsiat naammaginartumik
kalaallinit inuiaqatigiinnit pissarsiarineqarnissaat
uumassusillit amerlasoorsuunissaannik isumaqatigiissummut
naapertuunnerata qulakkerneqarnissaa.
Erseqqissaatigineqarpoq uumassusillit amerlasoorsuunissaannik
assigiingitsuunissaannillu isumaqatigiissutip
piumasaqaatigimmagu, aalajangersakkat naammaginartumik
aqunneqarnissaat, imaappoq ima killilersuitigissanngillat,
taamaaliorsinnaanerit ajornartinneqarluinnassallutik,
peqatigitillugulu nunat taamaaliorusullutik kissaateqartut
immikkoortinneqannginnissaat.
Erseqqissaatigineqassaaq isumaqatigiissutit uumassusillit
kingornussisarnermut pisattamikkut pisuussutaannik
katersuinissamut aalajangersakkat
paasiuminaatsorujussuusinnaammata, pingaartumik
bioteknologimut nioqqutissiassanik ineriartortitsinermut
tunngasunik katersuinerusussaagaangamik. Soorlu
pingaaruteqarsinnaavoq nioqqutissiortutut akileraarusiinerit,
piginnittussaanerit assigisaallu isummerfigineqarnissaat.
Taamaammat pisariaqarsinnaavoq, Naalakkersuisut
ilisimasalinnik ikiortissarsiortarnissaat, soorlu
inatsisilerituunik, taamaattuni isumaqatigiissutit
paasiuminaatsut pineqaraangata.
§ 37, imm. 4-mut
Imm. 4 malillugu Naalakkersuisut Kalaallit Nunaata
uumassusillit kingornussisarnermut pisataannik pisuussutaasa
misissorneqarnerinut iluaqutigineqarnerinullu
malittarisassiorsinnaapput. Tamatuma ilaatigut kinguneraa,
Naalakkersuisut imm. 2-mi ilaatinneqanngitsut
annertusisinnaagaat, erseqqissarlugit ilaartorlugillu.
Naalakkersuisut Kalaallit Nunaata uumassusillit
kingornussisarnermut pisataannik pisuussutaasa
misissorneqarnerinut iluaqutigineqarnerinullu
aalajangersaasinnaanerat aamma Kalaallit Nunaanni
ilisimatuussutsikkut ilisimatusarnernut ilaavoq, maana
aalajangersakkat atuuttut nutarterneqassappata imaluunniit
naammanngitsutut nalilerneqarpata.
Taamatuttaaq innuttaasut aalajangersaalernerni
peqataatinneqartarnissaat pillugu periarfissiisoqarpoq,
imaappoq imm. 1, 3 aamma 4 malillugit aalajangiinernut.
Taamatut peqataatitsineq piaartuusinnaavoq, soorlu imm. 1
aamma 3, pisariaqarpallu imm. 4, naapertorlugit
isumaqatigiissummik annertuumik
isumaqatigiissusiortoqartillugu, kommunit,
soqutigisaqaqatigiit, ilisimarusarfiit assigisaallu
isumaqatigiissutissamut tusarniaavigineqarnerisigut
imaluunniit missingiummik naalisakkamik
tusarniaavigeqquneqarnerisigut. Taamatut tusarniaanermi
saqqummiussinermiluunniit soorunami illuatungeriit qanoq
isumaqatigiissutigimanerannik imarisaq niuernermi
isertuussinissamik ataqqinnittuussaaq.
Imm. 4 malillugu nalunaarutissamik assigisaannilluunniit
aalajangersaanissamut pisariaqartitsisoqarunanngilaq,
kingornali nunani tamalaani ineriartorneq
pisariaqartilersinnaavaa.
Kapitali 11-imut. Uumassusillit kingornussisarnermut
pisattamikkut allanngortitat
Pinngortitap illersorneqarnissaa pillugu inatsit ullutsinnut
naleqquttooqqullugu uumassusillit kingornussisarnermut
pisattamikkut allanngortitat (naalisarlugit GMO-nik
(Genetically Modified Organism=) taaneqartartut) pillugit
aalajangersagaqarnissaa pisariaqarpoq, tassa ilaatigut
qularnaarniarlugu uumassusillit kingornussisarnermut
pisattamikkut allanngortitat iluaqutigineqarneranni,
atorneqarneranni aqunneqarnerannilu pinngortitap kiisalu
inuit peqqissusiisa illersorneqarnissaat. Tamatumunnga
peqqutaanngitsuunngilaq, bioteknologimi nioqqutissiornerup
ineriartornerujussua. Taamaammat Kalaallit Nunaat -
piffissami sivikikkaluartumiluunniit - bioteknologimi
nioqqutissiaqalersinnaanissani pinngitsoorsinnaanngikkaa,
taamaammallu unammilligassat ulorianaateqarsinnaasut
naammattoornissaannut piareersimasariaqarluni,
iluaqutigineqarsinnaasunillu atorluaasinnaalerluni.
Uumassusillit kingornussisarnermut pisataat kapitali 10-mi
taaneqartut pisarnerisa paarlattuannik uumassusillit
kingornussisarnermut pisattamikkut allanngortitat
pinngortitami namminneerlutik naammattuugassaaneq ajorput,
kisiannili Asanaaginnaallutik@. Inatsilli taamaallaat
uumassusillit kingornussisarnermut pisattamikkut
allangortitaannut uumassusilinnut tunngasuuvoq,
imaappoq uumassusillit kingornussinermut pisattaminnik
ingerlatitseqqissinnaasut.
Kapitali 11-imi pineqarput uumassusillit kingornussisarnermut
pisattamikkut allanngortitat uumassusillit, tassunga
ilaallutik nakorsaasiornermi inuussutissalerinermilu
ilaatinneqartartut. Kapitali 11-ip nakorsaatit,
akiuussutissat, timip pisataanik nuussinermi atortut
nakorsaanermilu atortut qanorluunniit ittut eqqunneqarnissaat
atorneqarnissaallu ajornartoqartinngilai. Imaappoq maanna
nakorsaatinik atuineq akornutitaqanngitsumik
ingerlaannarsinnaavoq. Kapitali 11-ittaaq kingornussisarnermi
pisattat allanngortitat inuussutissalerinermi
atorneqarnissaat ajornartinngilaa, aatsaat nioqqutissiat
taamaattut Inatsisartut inatsisaata atuutilinnginnerani
inuussutissani atorneqarsimappata. Nioqqutissiat Anutaat@
qanoq nakkutigineqarnissaat, imm. 3-lu naapertorlugu
inuussutissanik nioqqutissiornermi immikkut
akuersissuteqartoqarsinnaanera pissanersoq, tamanna
inatsisartut inatsisaata atuutilernerata kinguninngua
nalilerneqarumaarpoq.
Kapitali 11-imi kingornussisarnermi pisattat allanngortitat
tamarmik pineqarput, taakkumi pinngortitamut inuillu
peqqissusaannut ulorianaateqarsinnaammata, aammali ataani
Cartagena Protokolip taakkua tamaasa pimmagit.
Uumassusillit kingornussisarnermut pisataat ima
nalileruminaatsigaat, danskit kalaallillu oqartussaasuisa
ingerlaavartumik oqaloqatigiittarnissaat
pissusissamisuussalluni, taakkua suliassaqarfimmik
aqutsisuusut. Taamaalilluni Kalaallit Nunaat ilaatigut
suliassaqarfimmut nutaajusumut ilisimaligassanik
misilittakkanillu pissarsiniarsinnaavoq, Kalaallit Nunaannut
nutaajusumut, kisiannili suli allanngoriartuinnartumut.
Pisariaqarsinnaassaarlu Danmarkimi Kalaallit Nunaannilu
oqartussaasut suleqatigiinnissamut isumaqatigiissusiorpata.
Uumassusillit amerlasoorsuunissaannut
assigiinngitsuarnissaannullu isumaqatigiissutip
uumassusillit kingornussisarnermut pisattamikkut
allanngortitat uumassusillit amerlasoorsuunissaanni
piujuaannartitsinissamut nungusaataanngitsumillu atuinissamut
ajoqutaasinnaasut aalajangersaavigineqarnissaanni nunat
aalajangersagaliornissaannut pisussaaffilerpai.
Isumaqatigiissumissaaq inuit peqqissuunisssaasa
sianiginiarneqarnissaat pineqarpoq. Taamatuttaaq annissinermi
taamaattut ulorianaateqarsinnaanerisa
paasissutissiissutitaqartinneqartarnissaat
pisussaaffilerneqarpoq. Kalaallit Nunaat ullumikkut taamatut
pisussaaffilerneqareerpoq, maannamulli taakkua suli
piviusunngortinneqarnissaat pisariaqarsimanngilaq.
Uumassusillit amerlasoorsuunissaannut aalajangersakkat
tunngavigalugit 90-ikkut naaneranni uumassusillit
isumannaatsuunissaat pillugu immikkut
aalajangersagaliortoqarpoq, Cartagena Protokollimik
(isumaqatigiissummut tapiliussamik) taasanik.
Uumassusillit isumannaatsuunissaannut Cartagenami tapiliussap
siunertaraa uumassusillit kingornussisarnermut pisattamikkut
allanngortitat killeqarfiit pitarlugit nuunneqartarneranni,
passunneqartarnerannilu pinngortitap illersorneqarnissaa
inuillu peqqissuunissaasa sianiginiarneqarnissaat.
Danskit naalakkersuisuisa Cartagenami tapiliussaq Kalaallit
Nunaannut immikkut sianiginiagassartalerlugu atsiorsimavaat.
Pinngortitamik illersuineq pillugu inatsisip
akuersissutigineqarnerata Kalaallit Nunaata Cartagenami
tapiliussamik naammassineqarnissaanut inatsiseqartitsinikkut
tunngavississavaa. Inatsisissatut siunnersuut
akuersissutigineqassappat Naalakkersuisut suliassaqarfimmi
nalunaarusiornikkut sukumiinerusumik ingerlatsinissaminut
pisinnaalissaaq. Taamaalinerani Inatsisartut
akuersissutigisinnaavaat, Kalaallit Nunaata Cartagenani
tapiliussamut ilaatinneqarnissaa.
Kapitali 12-imut. Pinngortitami angalaneq
uninngaarnerlu:
§ 39, imm. 1 aamma 2-mut
Imm. 1-imi kikkulluunniit pinngortitami
angalaarsinnaatitaanerat uninngaarsinnaatitaanerallu
aalajangersarneqarpoq. Tassalu kikkulluunniit
pisinnaatitaaffeqarnerat tamatumani malunnartinniarneqarpoq.
Imm. 2-imili aalajangersarneqarpoq pinngortitami
killilersugaanani angalaarsinnaatitaaneq
uninngaarsinnaatitaanerlu, aamma tamatumani suliat
ilanngullugit, atuutinngimmat sumiiffinnut
eqqissisimatitsinissamik aalajangersaavigineqarsimasunut
imaluunniit kikkulluunniit angalaarsinnaatitaanerannik
uninngaarsinnaatitaanerannillu killiliiffiusimasunut.
Taamaattoqarsinnaavoq soorlu inatsimmi kapitali 2-miit 4-mut
naapertorlugit angallannermut killilersuisoqarsimatillugu.
§ 39, imm. 5-mut
Pinngortitami angalaarneq uninngaarnerlu pillugit
Naalakkersuisut malittarisassiorsinnaapput, tamatumani
ilanngullugu assartuutit motorillit atorneqarnissaat pillugu.
Avatangiisinut ajoqutaanngitsumik angallattoqartillugu
avatangiisit pillugit peqqussummi assartuutit motorillit
atorneqarnerat pillugu malittarisassanut tapertassatut
aalajangersagaq eqqarsaatigineqarpoq.
§ 39, imm. 6-mut
Angalanermik aaqqissuisup ilisimasortamik atuinissaminut
pisussaaffeqarnera pillugu Naalakkersuisut
malittarisassiorsinnaanerat pillugu aalajangersagaq taanna
inatsimmut ilanngunneqarpoq qasseeriarluni
paasinarsisarsimammat tamanna kissaatiginartuusoq, tassa
takornariartitsisoqartillugu ilisimasortaqarnissamik
Naalakkersuisut allaffissornikkut
piumasaqarsinnaatitaagaangata.
Sumiiffinni eqqissisimatitaasuni angalanermik
aaqqissuussisoqaraangat aalajangersagaq
atorneqartarsinnaavoq.
Kapitali 13. Pinngortitamik paaqqutarinninneq
pissuserisimasaatullu ilerseqqitsitsineq
§ 40, imm. 1, 2 aamma 3-mut
Imm. 1-imissaaq aamma sumiiffinni eqqissisitaanngitsuni
pinngortitamik paaqqutarinninneq pillugu
malittarisassiortoqartariaqarsinnaanera naammassineqarpoq.
Imm. 2-mi aalajangersagaq kinguneqassaaq sumiiffinni
erseqqinnerusumik taasani Naalakkersuisut
eqqissisitsinngikkaluarlutik nunap pissuserisavia
illersorniarlugu aalajangiisinnaasut, tamatumani aamma naasut
nunallu sananeqaatai illersorniarlugit.
Naasut illersorneqarnerannut assersuutaasinnaasut tassaapput
soorlu sumiiffiit eqqissisimatitaasut uumasunit nujuartanit
mangiarfigineqarpallaarnissaanut illersorneqarnerat,
imaluunniit umimmannik nuussisoqarnerani naasut
illersorneqarnerat.
Nunap sananeqaataata illersorneqarnerani pingaartumik
eqqarsaatigineqarput nunap nungujartornera tamakkiisumik
ilaannakortumilluunniit pinngitsoortinniarlugu iliuutsit.
Nunaminertani nunalerinermik ingerlataqarfiusuni nunap
ilusaata illersorneqarneranut aalajangersakkap
atorneqarnissaa eqqarsaataanngilaq. Tamatumani inatsisit
allat atuupput.
Imm. 3 naapertorlugu Naalakkersuisut
malittarisassiorsinnaapput nunaminertat maanna
nunaleriffittut atorneqartut
nunaleriffiujunnaartussanngorlugit. Tamatumani
eqqarsaatigineqarput nunaleriffinniittut suli
naatitsivigineqarsimanngitsut.
Imm. 3 naapertorluguttaaq Naalakkersuisut periarfissaqarput
siunissami nunaleriffinngorsinnaasut
nunaleriffiusussaajunnaartussanngorlugit
malittarisassiussallutik. Tamanna pisariaqalersinnaavoq
nunami pinngortitap pissusia nunalerisoqalerneratigut
annertuumik ajorseriartussaassappat.
§ 40, imm. 4-mut
Naalakkersuisut sumiiffiit eqqissisimatitaanngitsut
aqunneqarnerat pillugu pilersaarutit pillugit
malittarisassiorsinnaapput, ilaatigut sumiiffiup taama ittup
naleqquttumik paarineqarnissaa qularnaarniarlugu.
Aqutsinissamut pilersaarutit suliarineqassappata
suliarineqarnerat kommunit attorneqartut suleqatigalugit
pissaaq.
Kapitali 14-imut. Pinngortitamut sunniutaasussanik
nalilersuineq
Annertuunik sanaartortoqartinnagu imaluunniit sanaartukkanik
suliffeqarfinnilluunniit inissiisoqartinnagu, tassa nunap
pissusianik imaluunniit imartanik allanngortitsisussanik
imaluunniit pinngortitamut sunniuteqartussanik,
nassuiaasiortoqartarnissaa - pinngortitamut sunniutissanik
nalilersuiffiusumik - suliap nunamut/kangerlummut - aammalu
immamut pinngortitamullu sunniutissaasa nassuiarneqarnerinik
imaqartumik, suliaqartoqartarnissaanik kissaat § 41-mi
aalajangersakkamut tunngaviuvoq.
Sanaartornernut il.il. sunniutissanik nalilersuinissamik
piumasaqaateqarfiusinnaasunut assersuutitut
taaneqarsinnaapput aqqusinniornerit erngup nukinganillu
innaallagissiorfiliornerit.
Tassalu annertuumik sunniutissat tamatumani pineqarput;
pineqartummi tassaassapput suliat, nunamut/immamut
kangerlummullu imaluunniit pinngortitamut annertuumik
sunniuteqartussatut isumaqarfigineqartut, aamma tamatumunnga
ilanngullugit uumasunut naasunullu annertuumik
sunniuteqarsinnaasut.
Nassuiaammi taama ittumi siunertarineqartoq tassaavoq suliat
soorlu nunap pissusianut imaluunniit uumasuinut naasuinullu
qanoq sunniuteqarnerannik Naalakkersuisut naliliineranni
pitsaasumik tunngavississallugit. Aammattaaq nassuiaat
tunngavigalugu Naalakkersuisut suliamik akuersissagaluarpata
piumasaqaateqassanersut naliliisoqarsinnaanngussaaq.
Pinngortitamut sunniutissanik nalilersuinerit
aqqutigalugittaaq kommunit suliniaqatigiiffiillu aammalu
peqatigiiffiit kiisalu nunaqqataasut
periarfissaqarnerulissapput suliat annertunerusut
aallartinneqartinnagit nunap pinngortitallu
sunnerneqaatissaasa paasilluarnissaannut
oqaloqatigiissutiginissaannullu.
Nassuiaat suliarineqassaaq sulianik taaneqartunik
pilersaaruteqartumit. Tamatumunnga pissutaasoq
tassaaginnarpoq suliap aallartinnerani tassunga
ilisimasaqarnerpaasoq tassarpiaammat suliap
piviusunngortinneqarnissaanik pilersaaruteqartoq. Kiisalu
taama malittarisassaqarneq mingutsitsisup akiliisarnissaanik
nalinginnaasumik periaatsip tunuliaqutaanut
naapertuulluinnarpoq.
Avatangiisinut sunniutissanik nalilersuinernik
suliaqartarnissanik piumasaqaat ilaatigut suliffeqarfiit
immikkut annertunerusumik mingutsitsisartut avatatangiisit
eqqarsaatigalugit akuerineqartarnissaannik avatangiisit
pillugit peqqussummi piumasaqaammut atatillugu
isigineqassaaq. Taamaalilluni avatangiisit pillugit
peqqussutip siunertaa ilaatigut tassaavoq mingutsitsinerup
aalajangersimasup pinaveersimatinnissaa
killilerneqarnissaaluuniit, toqqaannanngitsumik
pinngortitamut aamma iluaqutaasinnaasoq.
§ 42-mut
Aalajangersarneqarpoq § 41, imm. 1-imi piumasaqaatit
aatsitassarsiornermik ingerlatanut atuutissanngitsut.
Atortussiassat aatsitassanit pisut pillugit inatsit malillugu
ingerlataqarniartut - soorlu ujaasinernik qalluinernillu -
inatsimmut tassunga nassuiaatit malillugit taama
ingerlataqalinnginnerminni ingerlatassamik avatangiisinut
sunniutigissaanik allaaserisartussaareerput.
Kapitali 15-imut. Takoqqusaarutit silaannarmiittut
§ 44-mut
Allagartarsuit nalinginnaasut il.il. saniatigut
takoqqusaarutit tassaasinnaapput takoqqusaarutit qaarsunut
il.il. qalipatat.
Inerteqqut aaqqissuussinerni ataavartussaanngitsunut il.il.
sivisunerpaamik sap. ak. marlunnik sivisussusilinnut
atatillugu silaannarmi takoqqusaarutaasunut atuutinngilaq.
Aalajangersakkanik saneqqutsisinnaaneq pillugu
aalajangersagaq taanna silaannarmi takoqqusaarutit pillugit
aalaja-ngersakkamut, pinngortitap allanngutsaaliorneqarnissaa
pillugu inatsimmi 1980-imeersumiittu-mut, sanilliullugu
nutaajuvoq. Tamatumunnga pissutaasoq tassaavoq
aaqqissuussinernut ataavartussaanngitsunut il.il., soorlu
timersornikkut aaqqissuussinernut, atatillugu
takoqqusaarutigineqartut inerteqqutigineqarnissaannut
inerteqqutip atorneqarnissaa takorloorneqanngimmat.
Kapitali 16-imut. Allaffissornikkut aqutsineq
Kapitali taanna pissutsinut assigiinngitsunut
tunngassuteqartunik imaqarpoq, taakku tamarmik inatsisip
atortinneqarneranut tunngasuunertik assigiissutigaat.
§§ 45-48-imi kommunit inissisimanerat aallaaserineqarpoq.
§ 45-mut
Aalajangersakkammut kommunit pinngortitamik illersuinermut
tunngassuteqartuni piginnaatitaaffii
malittarisassaqartitaapput. Siunnersuummi aallaavigineqarpoq
Naalakkersuisut tassaammata inatsit malillugu
assigiinngitsunik piginnaatitaaffillit. Kisiannili § 45
malillugu Naalakkersuisut kommunalbestyrelsi ataaseq
arlallilluunniit suliassaqarfinnik erseqqinnerusumik
killilerneqartunik suliaqaqqusinnaavaat, inatsisartut
inatsisaat malillugu Naalakkersuisut suliassarisaannik.
Aalajangersagaq taanna taamaallaat atorneqassasoq
eqqarsaatigineqarpoq kommunalbestyrelsip (-it) pineqartup
(-ut) pisinnaatitaaffinnik inatsit taanna malillugu
Naalakkersuisunit isumagineqartussanik ingerlatsinissaminnut
Naalakkersuisut qinnuigisimappatigit. Taamaammat
aalajangersagaq taanna kommunalbestyrelsit pissutsinut
inatsisartut inatsisaatigut tassuuna
maleruagassaqartitaasunut pisinnaatitaaffinnik taamalu
akisussaaffinnik tiguseqqullugit pinngitsaalineqarnissaannut
atorneqartussatut eqqarsaatigineqanngilaq.
Aalajangersagaq taanna malillugu
piginnaatitsissuteqartoqarsinnaavoq Naalakkersuisut
allaffissornikkut aqutsinermi aalajangiinerisigut
taamaammallu tamanna pillugu
maleruagassaliortoqartariaqarnissaa pisariaqassanani.
§ 46-mut
Aalajangersagaq taanna malillugu Naalakkersuisut
aalajangiisinnaatitaapput nakkutilliineq tamarmi imaluunniit
nakkutilliinerup ilaa kommunalbestyrelsimit ataatsimit,
arlalinnit tamarmiusunilluunniit isumagineqarsinnaasoq.
Taamatut nakkutilliisinnaatitaanermik
isumaginnittussanngortitsineq kommunalbestyrelsi
attorneqartoq isumasioqatigalugu pisassaaq, aatsaallu
pisinnaalluni kommunalbestyrelsi pineqartoq tamatumunnga
isumaqataappat.
§ 47-mut
Ilaatigut kommunini ileqqoreqqusat suussanersut
paasisinnaajumallugit aamma inatsisartut inatsisaannut
akerliusumik maleruagassanik akuersissuteqartoqannginnissaa
nakkutigisinnaajumallugu aalajangersarneqarpoq
Naalakkersuisut kommunit ileqqoreqqusaat inatsisartut
inatsisaata matuma atuutilersinneqareerneratigut
akuersissutigineqartussatut kissaatigineqartut
atuuttussanngortittassagaat. Taamatut
atuuttussanngortitsisoqarsimatinnagu ileqqoreqqusaq
inatsisilerinermi sunniuteqartassanngilaq.
Kommunit ileqqoreqqusaat tamanut nalunaarutigineqartassapput
inatsisartut inatsisaasa peqqussutaasa nalunaarutilluunniit
tamanut nalunaarutigineqartarnerattulli, taamatuttaaq
Nalunaarutinut ilanngunneqartassallutik.
§ 48-mut
Kommunini ileqqoreqqusat suut pinngortitamik illersuinermut
tunngassuteqartuniinnersut paasiniarnerat
ajornakusoorluinnarsimavoq. Nalunaarutit kommunini
ileqqoreqqusat atuuttut ilaannik imaqarput,
tamarmiugunanngitsunilli (Piumasaqaataanngilaq kommunimi
ileqqoreqqusap inatsisitigut sunniuteqarsinnaajumalluni
nalunaarutinut ilanngunneqarsimanissaa).
Kommunini ileqqoreqqusat annertussusiat paasisinnaajumallugu
imm. 1-imi aalajangersarneqarpoq Naalakkersuisut kommunini
ileqqoreqqusat atuuttut kommunalbestyrelsip tamanna pillugu
paasissutissiineri tunngavigalugit nalunaarsortassagaat.
Paasissutissat inatsisartut inatsisaata taassuma
atuutilernerata kingornatigut kingusinnerpaamik ukiup
ataatsip qaangiunnerani Naalakkersuisut erseqqinnerusumik
innersuussinerisigut Naalakkersuisunut nassiunneqartassapput.
Taamatut innersuussisoqartassaaq Naalakkersuisut inatsisartut
inatsisaata taassuma atuutilersinneqarnerata kingornatigut
kommuninut tamanut allagaqarnerisigut qinnuigalugit
paasissutissat kissaatigineqartut nassiuteqqullugit,
ajornanngippat immersuiffissani, taamalilluni nalunaarsuineq
pisariinnerussammat, pisariaqassappallu ataatsimut
takusassanngorlugu suliarineqarsinnaassalluni.
§ 49-mut
Aalajangersakkakkut eqqarsaatigineqarput nunat tamalaat
isumaqatigiissutaat, tassa imaappoq isumaqatigiissutit,
naalagaaffiit akunnerminni isumaqatigiissutaat, nunat
tamalaat isumaqatigiissutaat aamma isumaqatigiissutinut
tapiliussat, tamakkunani Kalaallit Nunaat pisarnertut siumut
tusarniaasoqareertillugu danskit atuuttussanngortitsinerannut
ilaatillugu. Taamaammat aalaja-ngersagaq taamaallaat
isumaqatigiissutinik taamaattunik atuuttussanngortitsinermut
tunngassuteqarpoq.
Aalajangersakkakkut tassuuna aalajangersarneqarpoq
Naalakkersuisut pinngortitamut tunngassuteqartuni nunat
tamalaat isumaqatigiissutaasa naammassineqarnissaannut
maleruagassanik aalajangersaasinnaasut, danskit
naalakkersuisuisa Kalaallit Nunaat sinnerlugu
atuuttussanngortissimasaannik. Tamanna isumaqarpoq Kalaallit
Nunaat nunat tamalaat isumaqatigiissutaannut il.il.
ilanngunneqarsimassappat Naalakkersuisut isumagissagaat
aalajangersagaliornissartik, nunat tamalaat
isumaqatigiissutaasa il.il. malinneqarnissaat qulakkeerlugu.
§ 50-mut
Aalajangersagaq danskit pinngortitamik illersuineq pillugu
inatsisaannit aalllaaveqarpoq, tassani avatangiisinut
ministeri inatsimmi pineqartut iluanni apeqqutit pillugit
siunnersortissaminnik suliamik paasisimasalinnik
siunnersuisoqatigiiliorsinnaalluni.
Inatsit manna malillugu Pinngortitap illersorneqarnera
pillugu Siunnersuisoqatigiit pilersinneqassappata
taamatuttaaq eqqarsaatigineqarpoq taakku taamaallaat
Naalakkersuisut suliani tamanut tunngasuni
siunnersorneqartassasut, tassa sulianut aalajangersimasunut
tunngasuunngitsuni. Siunnersuisoqatigiittaaq
allaffissornikkut arlaatigulluunniit
pisinnaatitaaffeqarnissaat eqqarsaatigineqanngilaq.
Siunnersuisoqatigiit inuttalersugaanerat piffissarlu
atuuffiat il.il. Naalakkersuisunit allaffissornikkut
aalajangiiffigineqartassaaq. Siunnersuisoqatigiinnik
pilersitsisoqassappat taanna atituumik inuttalersorneqassaaq
ilaatigullu atuisut soqutigisaat aamma
sinniisuutitaqassallutik.
§ 51-mut
Aalajangersakkakkut Naalakkersuisut piginnaaffilerneqarput
inatsisip allaffissornikkut aqunneqarneranut atatillugu
atuisut akiliuteqartinneqartarnerat pillugu maleruagassanik
aalajangersaasinnaanissaannut, taamatuttaaq akuersissutit
immikkullu akuersissutit pillugit suliat suliarineqarneranni
aamma naammagittaalliuutinik suliassat suliarineqarneranni
oqartussaasut aningaasartuutaasa matussutissaannut,
kisiannili aatsaat imatut pisoqartillugu soorlu inuk il.il.
qinnuteqaateqarnermini, naammagittaalliuuteqarnermi
assigisaannilu oqartussaasut suliarinninnissaannik
pisariaqalersitsisimappat.
Kapitali 17-imut. Nakkutilliineq il.il.
§ 52-mut
Inatsisartut inatsisaata matuma aamma maleruagassat
inatsisartut inatsisaat manna malillugu
atuutilersinneqarsimasut malinneqarnissaat Naalakkersuisut
nakkutigissavaat.
Pissutsinik assigiinngitsunik taamatuttaaq nunatta
angissusersuanik pissuteqartumik nakkutilliineq pingaartumik
pisussaaffiussaaq inatsisartut inatsisaannik
unioqqutitsisoqartillugu Naalakkersuisut
ilisimatinneqarneranni arlaatigut iliuuseqartarluni.
Kisiannili aammattaaq Naalakkersuisut periarfissaqartillugu
nunatsinni pinaveersaartinniarlugit nakkutilliisarniarput.
§ 53-mut
Kalaallit Nunaanni inuit ataasiakkaat
piginnittussaatitaanngimmata assersuutigalugu @pigisamik
piginnittumut@ taarsiullugu oqaaseq @atuisinnaatitaasoq@
atorneqarpoq.
Kapitali 18-imut. Naammagittaalliorneq
suliassanngortitsinerlu
§ 55, imm. 1 aamma 2-mut
Naalakkersuisut - imaluunniit kommunalbestyrelsit -
aalajangiinerisa ataatsimiititaliamut
attuumassuteqanngitsumut naammagittaalliutiginissaat
pinngortitap allanngutsaaliorneqarnissaa pillugu inatsimmi
1980-imeersumi periarfissaqanngilaq. Paarlattuanilli
avatangiisinut tunngassuteqartuni taama ittumik
periarfissaqarpoq, tassami avatangiisit illersorneqarnissaat
pillugu Inatsisartut peqqussutaanni
naammagittaalliortarfimmik taama ittumik
pilersitsisoqarsimavoq, Avatangiisit pillugit
Naammagittaalliuteqartarfimmik.
Naalakkersuisut isumaqarput kissaatigineqartoq pinngortitap
illersorneqarneranut tunngasunittaaq aamma
naammagittaalliortarfeqarpat arlaannaannulluunniit
pituttorsimanngitsumik Naalakkersuisut - imaluunniit
kommunalbestyrelsit (kommuni inatsit malillugu
suliassaqalersimagaangat) - aalajangigaannik
naammagittaalliorfiusinnaasumik.
Inatsit manna malillugu naammagittaalliuuteqarsinnaatitaasut
tassaapput inuit il.il. avatangiisit illersorneqarnissaat
pillugu Inatsisartut peqqussutaat naapertorlugu
Avatangiisitigut Naammagittaalliuteqartarfimmut
naammagittaalliuteqarsinnaatitaasut.
Pinngortitap illersorneqarnera pillugu
naammagittaalliuuteqartarfiup ilaatigut naliliineq
misilissinnaavaa. Naammagittaalliuuteqartarfik
qinnuteqaammik itigartitsisinnaassaaq, naammagittaalliortoq
suliassanngortitsinissamut piumasaqaatinik
naammassinnissimanngippat.
§ 58-imi atuarneqarsinnaasutut naammagittaalliuuteqartarfiup
katitigaanera pillugu Naalakkersuisut
malittarisassiussapput. Naammagittaalliuuteqartarfimmut
ilaasortat Naalakkersuisunut ilaasortaaqqusaanngillat.
Naammagittaalliuuteqartarfiup ilaasortai Inatsisartunut
ilaasortat aningaasarsiaqartitaanerat il.il. pillugit
inatsisartut inatsisaanni malittarisassat malillugit
ajunngitsorsiaqartinneqassapput.
§ 56 aamma 57-mut
§§ 56 aamma 57-ikkut aalajangersarneqarpoq
naammagittaalliutit Inatsisartut inatsisaat naapertorlugu
akuersissutigineqartunut, peqqussutigineqartunut
inerteqqutigineqartunullu unitsitsisussaammata.
Aallaavigineqartulli taassuma sanioqqunneqartinnissaannut
Naalakkersuisut periarfissaqarput.
§ 57 naapertorlugu innuttaasoq sanaartulersinnaanngilaq B
Inatsisartut inatsisaat naapertorlugu akuerineqarsimalluni -
§ 55, imm. 3 naapertorlugu naammagittaalliornissamut
piffissaliussaq (sapaatit akunneri arfinillit) naatinnagu.
Taamaattorli § 57, imm. 2 naapertorlugu pisuni immikkut
ittuni sanaartukkat taama ittut aallartinneqarnissaannut
Naalakkersuisut akuersissuteqarsinnaapput
naammagittaalliornissamut piffissaliussaq
qaangiussimanngikkaluarpalluunniit.
Kapitali 19-mut. Pineqaatissiissutit il.il.
Pineqaatissiissutit pillugit aalajangersakkani
oqaatigineqarpoq siunnersuummi aalajangersakkanik qassiinik,
imaluunniit inatsisartut inatsisaat taanna naapertorlugu
malittarisassiarineqarsimasumik, unioqqutitsineq
akiliisitsinermik arsaarinninnermilluunniit
pineqaatissiissutaasinnaasoq. Allaffissornikkut
pineqaatissiisutitut taaneqarsinnaasoq § 63-ikkut
malittarisassiorneqarpoq, tassanilu oqaatigineqarpoq
Naalakkeresuisut akuersissutinik utertitsisinnaatitaasut
inatsit inatsilluunniit naapertorlugu malittarisassiat
unioqqutinneqarsimappata. Aammattaaq § 63, imm. 2-mi
oqaatigineqarpoq immikkut ittunik pisoqartillugu
Naalakkersuisut akuersissummik tunniussiumanngissinnaasut
qinnuteqartoq pineqartoq pinngortitap illersorneqarnissaa
pillugu aalajangersakkanik siusinnerusukkut
unioqqutitsisarsimappat. Oqaaseq Aimmikkut ittunik
pisoqartillugu@ isumaqarpoq aalajangersagaq taanna
immikkorluinnaq ittunik pisoqartillugu aatsaat
atorneqartussatut eqqarsaatigineqartoq.
§ 63, imm. 1 aamma 2 aatsaat atorneqarsinnaavoq inatsisartut
inatsisaannik imaluunniit inatsisartut inatsisaat malillugu
malittarisassianik unioqqutitsineq eqqartuussivikkut
aalajangersarneqarsimagaangat.
Kapitali 20-imut. Atuutilernera il.il.
§ 64, imm. 2-kkut oqaatigineqarpoq nuna
allanngutsaaliugassatut immikkoortitaq pillugu pinngortitap
allanngutsaaliorneqarnera pillugu inatsimmi 1980-imeersumi
aalajangersakkat atortinneqaannassasut
allanngortinneqarnissamik tungaannut. Imm. 2 aamma 3
malillugit Naalakkersuisut piginnaatinneqarput Kalaallit
Nunaata avannaarsuani kangianilu nuna
allanngutsaaliugassatut immikkoortitaq pillugu nalunaarummi
pinngortitap illersorneqarnera pillugu malittarisassat
tamaasa aalajangersarnissaannut peqatigitillugu
pinngortitamik allanngutsaaliuineq pillugu inatsimmi
1980-imeersumi §§ 15 aamma 16-imi malittarisassat
atorunnaarsinneqarnissaannut, taamaaliornikkullu inatsit
pineqartoq tamarmiulluni atorunnaarsinneqassalluni.